نام جمعیت هلال احمرمی تواند برای افراد مختلف جامعه تداعی کننده خدمات عام المنفعه و بشردوستانه باشد، عده ای آن را سازمانی پیشرو و پاسخگو در ارائه خدمات اولیه امداد و نجات در حوادث و سوانح، بعضی ها آن را تامین کننده داروهای خاص و داروخانه های ویژه و تک نسخه ای، گروهی ارائه دهنده خدمات توانبخشی و عده ای دیگر آنرا سازمانی داوطلبانه و حمایتی می شناسند.

در جنگ و درگیری های مسلحانه خونین، اتفاقات ناگوار، حوادث پیش بینی نشده و بلایای طبیعی و غیر طبیعی که در گوشه و کنار جهان رخ می دهد، با انسانهایی روبه رو می شویم که با شجاعت و از خود گذشتگی به کمک همنوعان خود می شتابند و مصداق بارز شعرمشهورسعدی هستند که بنی آدم اعضای یکدیگرند.

این انسانها که با هدف و ذهنی پویا و متعالی به کمک آسیب دیدگان هر حادثه ای می شتابند، همان امدادگران و نجاتگران جمعیت های ملی صلیب سرخ و هلال احمرهستند که با لباس های سفید و سرخ خود، نقش فرشتگان نجات را در روی کره خاکی ایفا می کنند.

نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر با ۱۸۷ جمعیت ملی عضو خود و با تمسک به هفت اصل بنیادین یعنی انسانیت، خدمات داوطلبانه، استقلال، بی طرفی، بی غرضی، یگانگی و جهان شمولی حرکتی را در جهان به پیش می برد که نماد آن سفیدی صلح و سرخی مهر است.

امدادگران، جوانان و داوطلبان جمعیت های ملی هلال احمر و صلیب سرخ فارغ از هرگونه مناقشات سیاسی، قومی، مذهبی و نژادی در پیچ و خم های سخت و دشوار حوادث، بحران ها، سوانح و جنگ ها تنها به گره گشایی از کار دردمندان و گرفتاران در دام ناملایمات می اندیشند.

روز هشتم ماه می مصادف با ۱۹اردیبهشت ماه، برای نخستین بار در سال ۱۹۸۴، به افتخار سالروز تولد ژان هانری دونان پیشنهاد دهنده و بنیانگذار تاسیس جمعیت های ملی صلیب سرخ و هلال احمر، روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر نام گرفته است.

دونان که خود در سال ۱۸۶۲ میلادی از نزدیک شاهد صحنه های رقت بار جنگ سولفرینو درایتالیا بود، مشاهده کرد که چگونه هزاران سرباز مجروح و ناتوان در حال مرگ و بدون مراقبت رها شده، اجسادشان پس از جنگ مورد حمله دزدان و چپاولگران قرار گرفته بود.

هانری دونان در نگارش این کتاب تنها به وصف مصیبت های رقت بار ناشی از کشته شدگان و مجروحان این جنگ اکتفا نکرد، بلکه پیشنهادات انسان دوستانه و عملی را برای پایان دادن به آنها ارائه کرد.

پیشنهاداتی که دونان در کتابش مطرح کرد، سه سال بعد با تشکیل نخستین هسته های نهضت بین المللی صلیب سرخ در شهر ژنو به پیدایش جمعیت های ملی صلیب سرخ و هلال احمر منجر شد.

برپایی نخستین کنفرانس بین المللی برای کمک رسانی به انسانهای متاثر و گرفتار در جنگ ها و بلایای طبیعی و غیر طبیعی در سال ۱۹۶۳ در ژنو و انتخاب صلیب سرخ رنگ برای متمایز کردن امدادرسانان از سایرین را باید نخستین اثرگذاری کتاب خاطرات سولفرینو به حساب آورد.

اگر چه دونان در سال ۱۸۹۵ میلادی دچار فقر و تهیدستی شدیدی شد،اما تا پایان عمرش از تلاش و کوشش برای کمک به انسان های گرفتار در جنگ ها و تسکین آلام انسان های دردمند باز نایستاد و به خاطر همین تلاشها نیز در سال ۱۹۱۰، اندک زمانی پیش از مرگش به دریافت جایزه صلح مفتخر شد.

انتخاب سالروز تولد ژان هانری دونان به عنوان روز جهانی صلح در سال ۱۹۸۴ نیز به خاطر همین تلاش های خستگی ناپذیر این تاجر سوییسی در فرهنگ سازی و مهندسی خدمات انسان دوستانه و اشاعه حقوق بین المللی بشر دوستانه صورت گرفته است.

امروزه از زمان نگارش کتاب خاطرات جنگ سولفرینو بیش از یک قرن و نیم سپری می شود و دیر زمانی است که دیگر هیچ بلا زده ای را در سراسر جهان نمی توان یافت که با مشاهده نشان های امدادی صلیب سرخ و هلال احمر احساس آرامش خاطر و رهایی نکند.

از آن تاریخ تا به امروز، با مشاهده نشان و علامت صلیب سرخ و هلال احمر، به نشانه ی بارزی از یاری رساندن افراد توانا با شعار توان توانگران به نیاز نیازمندان براساس آمیزه های دینی مذاهب الهی مختلف از جمله اسلام و تمسک به آیات قرآنی و کتابهای آسمانی برمی خوریم.

در ایران نیز رسم فداکاری و ایثار و از خود گذشتگی، تاریخی دیرینه دارد و به همین دلیل نیز پس از تشکیل کمیته بین المللی صلیب سرخ، ایران از نخستین کشورهایی بود که به عضویت این سازمان خیریه و عام المنفعه در آمد.

با نگاهی گذرا به تاریخچه تشکیل این جمعیت ملی در ایران در می یابیم که هلال احمر در آغاز راه با انتخاب علامت شیر و خورشید سرخ، در سال ۱۳۰۳ شمسی از سوی فدراسیون بین المللی جمعیت های صلیب سرخ و هلال احمر به رسمیت شناخته شد.

این جمعیت از همان روزهای نخست تاسیس، نیازهای مالی خود را به طور عمده از محل جلب کمک های مردمی و افراد خاص و موقوفات تامین می کرد و تا زمان انقلاب اسلامی، توانست بیش از ۵۰۰ بیمارستان و مرکز درمانی با مجموع ۱۵ هزار تخت بیمارستانی، چندین مرکز جوانان و کودکان، پرورشگاه، آموزشگاه پرستاری، مراکز دارویی و جاده ای و امداد هوایی و دریایی و بانک خون تاسیس کند.

این جمعیت تا پیش از انقلاب اسلامی، پنج فروند هواپیما، یک فروند کشتی بیمارستانی، پنج فروند چرخبال و بیش از دو هزار آمبولانس امدادی و وسایل حمل و نقل زمینی برای امداد رسانی در حوادث و سوانح مختلف در اختیار داشت.

جنگ هشت ساله تحمیلی و بی مسوولیتی دشمن در رعایت مقررات بین المللی و حقوق بشردوستانه سبب شد تا جمعیت هلال احمر ناوگان هوایی خود را از دست بدهد و تا سال های گذشته و پیش از آن که پنج فروند بالگرد جدید خریداری کند، تنها با سه فروند بالگرد قدیمی به فعالیت هوایی خود ادامه دهد که اکنون این تعداد بالگردها به ۱۳ فروند افزایش پیدا کرده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، جمعیت هلال احمر در سال ۱۳۵۹ همچون کشور مصر نشان هلال احمر را جایگزین نشان قبلی کرد و فدراسیون بین المللی جمعیت های صلیب سرخ و هلال احمر نیز نشان صلیب سرخ و هلال سرخ رنگ را بر روی زمینه سفید که نمادی از صلح و آرامش است، به عنوان نشان رسمی خود برگزید.

آنچه مسلم است، جمعیت هلال احمر درایران اکنون با پشت سرگذاشتن حوادث بزرگی چون جنگ تحمیلی و مدیریت بلایای طبیعی چون سیل و زلزله از تجربیات زیادی برخوردار است.

امدادرسانی در واقعه تلخ زلزله های بزرگ رودبار و منجیل و بم بیش از هر زمانی پختگی و اثرگذاری این نهاد مدنی را به اثبات رساند به گونه ای که عملکردش در آن وقایع حتی مورد تمجید رسانه های خارجی قرار گرفت.

جمعیت هلال احمر در ایران به عنوان یک سازمان غیر دولتی و عام المنفعه در امر امدادرسانی به عنوان محور پاسخگویی به حوادث و سوانح داخلی ، منطقه ای و فرامنطقه ای در صورت بروز حوادث جمعی ، nbc و انسان ساخت با افزایش برگزاری دوره های آموزش امداد و کمک های اولیه و همچنین استفاده از توان جوانان داوطلب ارایه خدمات و عملیات های امدادی موفق را در اولویت برنامه های بشردوستانه خود قرار داده است.

**جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در یک نگاه

در سال ۱۳۰۱ هجری شمسی مطابق با ۱۹۲۲ میلادی حکومت وقت ایران آمادگی خود را برای پیوستن به نهضت جهانی صلیب سرخ و هلال احمر اعلام کرد.

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی نیز جمعیت هلال احمر ایران، با پیشینه پرافتخاری که از بدو تاسیس خود داشت از محک آزمون های دشوار سربلند بیرون آمد.

زلزله منجیل و رودبار در شمال ایران و زلزله هولناک و ویرانگر در بم کرمان، درکنار صدها حادثه دیگر چون سیل و زلزله و نیز امدادرسانی به آوارگان ناشی از هشت سال جنگ تحمیلی عراق به ایران، ظرفیت بالا و توانمندی قابل توجه جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران را در خدمت رسانی به آسیب دیدگان در داخل و خارج از کشور پهناور به اثبات رساند و توجه و تحسین مجامع بین المللی را برانگیخت.

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران وظایف عمده ای را در سطح ملی و بین المللی برعهده دارد و می کوشد تا به اهدافی که در اساسنامه این جمعیت آمده است جامه عمل بپوشاند.

این اهداف عبارتند از تلاش برای تسکین آلام بشری، تامین احترام انسانها و کوشش درجهت برقراری دوستی و تفاهم و صلح پایدار میان ملت ها و حمایت از زندگی و سلامت انسانها بدون درنظرگرفتن هرگونه تبعیض میان آنها است.

جمعیت هلال احمر در حال حاضر در زیر مجموعه خود دارای چهار سازمان فعال و گسترده در زمینه های مختلف امداد و نجات، جوانان، داوطلبان، تدارکات پزشکی، یک معاونت در زمینه خدمات درمانی و توانبخشی، یک شرکت در زمینه تولید محصولات نساجی و ملزومات امدادی، یک مؤسسه علمی کاربردی و یک مرکز پزشکی ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به حجاج و زائران عتبات عالیات و سوریه را مدیریت می کند.

همچنین دبیرخانه کمیته ملی حقوق بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران نیز با محوریت جمعیت هلال احمر فعالیت می کند.

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران با سابقه ای ۹۰ ساله در خدمت رسانی به مردم ایران و جهان، از بدو تاسیس خود تا به حال در مسیر اهداف انسان دوستانه و اصول هفتگانه نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر حرکت کرده است.

جمعیت هلال احمر هم اکنون دارای ۲۶ مرکز درمانی فعال در ۱۹ کشور دنیا است و در دو سال اخیر بالغ بر چهار میلیون و چهار صد هزار بیمار را تحت پوشش خدمات درمانی و بهداشتی خود قرار داده است.

گزارش از: فرهاد شرف پور