ویترین تکنولوژی برتر ایرانی که ترکیبی از علم فناوری اطلاعات، مکانیک و الکترونیک است، پروژه ای به نام سورنا ربات ملی که چندی پیش بهترین موفقیت های جهانی را به دست آورد و حالا در شرایط توسعه اقتصاد مقاومتی نمونه ای بسیار شفاف و کامل از توانایی های علمی ملی است به کنج عزلت خزیده و از تب و تاب افتاده و نخبگان او را ترک کرده اند در حالیکه می توانست در این شرایط بهترین نمونه از حضور نیروهای متخصص و زبده علمی باشد و با تجاری سازی مرزهای اقتصادی را در نوردد.

به دنبال این سکوت سورنا که نام یکی از پرآوازه ترین سرداران بزرگ ایران را بر خود دارد احوال تیم سازنده و پروژه سورنا۳ را از مدیر اجرایی تیم جویا شدیم. 

ایده سورنا در سال ۸۵ در ذهن من پدیدآمد.  وقتی آسومای ژاپنی را دیدم که به راحتی روی پله راه می رفت تصمیم به ساخت ربات انسان نمای ایرانی گرفتم. مهندس طاهباز توکلی مدیر پروژه ربات ملی (سورنا) در گفتگو با خبرنگار علم و فناوری اکوپارس  با بیان داستان چگونگی تولد سورنا گفت:  برای آنکه هر انسانی گام بردارد باید نیرو را تقسیم کند و تعادل برقرار کند و مغز انسان  این  دستورات را هماهنگ می کند، ربات از آهن است پس برای انجام این کارها یعنی گام برداشتن و تعادل برقرار کردن به نرم افزار و لپ تاپ نیاز دارد که به عنوان مغز و مرکز فرماندهی آن عمل می کند.  مهمترین موضوع در فناوری ربات انسان نما بحث ایجاد تعادل است . 

این پژوهشگر عرصه رباتیک اظهار داشت : پروژه سورنا با تشکیل ۴ گروه  مکانیک الکترونیک، نرم افزار و  کنترل و هر گروه متشکل ۴-۵ نفر از نخبگان و داشجویان برتر هر رشته به مدیریت دکتر عقیل یوسفی کما دکترای رباتیک از داشگاه های کانادا و دانشیار دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه تهران و رئیس مرکز وسایل نقلیه پیشرفته کشور به سرانجام رسانده شد.

وی در توضیح  ویزگی های فنی سورنا بیان داشت: آزادی عمل در حرکات این ربات کاملا مشهود بوده است و این ربات در روز رونمایی حدود ۵ متر راه رفت و در روز صنعت توانایی های خود را به خوبی به نمایش گذاشت و در همان روز رونمایی که رییس جمهور با سورنا ملاقات کرد از ما پرسید : آیا این ربات می تواند در بین ۵ ربات برتر جهان قرار گیرد؟  و پاسخ این سوال یکی دو روز بعد در یکی از معتبر ترین سایت های الکترونیک و رباتیک جهان داداه شد، آنگونه که  سورنا در بین  5 ربات برتر دنیا در بین ربات های آمریکا ایتالیا اسپانیا و آلمان در سایت معتبر علمی الکترونیک (پیشرفت فن آوری برای بشریت) www.ieee.com با ۴۵۰ هزار عضو معرفی شد.

توکلی با گلایه از نبودامکانات تجاری سازی و عدم اهمیت دهی به   این نماد توسعه صنعت ملی گفت: دائم از ما سوال می کنند  که این رباتت به چه درد می خورد؟ پاسخ ما این است که قرار نیست این ربات به عنوان یک عروسک نگاه شود و تعدادی از آن را بسازیم و بفروشیم، بلکه قرار  است از تکنولوژوی استفاده شده در این ربات چه در عرصه نرم افزار و چه در عرصه سخت افزار در بخش های مختلف صنعت استفاده شود. سورنا نماد توانمندی است. مثلا از یک بازوی متحرک آن در بخش های مختلف صنعت و پزشکی می توان بهره گرفت یا کاربرد های وسیع دیگری در زمینه امداد و نجات، ایجاد تفریحات سالم و …

که با گذ شت  زمان این پروژه مسکوت مانده و به دست فراموشی سپرده شده است. 

توکلی با اشاره به وضعیت جهانی صادرات تکنولوژی و میزان درآمدزایی حاصل از آن خاطر نشان کرد:  جی دی پی  (تولید ناخالص جهانی) حدود  600هزار  میلیارد دلار است. از این میان سهم  ایران از این مقدار تنها ۳۵۰ میلیارد دلار است. 

۵۰ هزار  میلیارد  دلار از آن ۶۰ هزار میلیارد  سهم صادرات است و ۳۰ هزار میلیارد دلار سهم صادرات دانش فنی است. 

تولید سورنا بهانه ایی است برای بالا بردن میزان توان فنی و مهندسی و صادرات آن و بالا بردن  این عدد. 

امروز عقب مانده و به مقام ۱۳ رسیده است.

توکلی در بخش دیگری از سخنانش اظهار داشت: این روزها که از تولید ملی کار و سرمایه ایرانی حرف می زنیم باید بدانیم منظور از سرمایه پول تنها نیست گران ترین سرمایه های ما نخبگانی هستند که مغزهایشان را با پول نمی شود، خرید. ما توانایی حفظ سرمایه را نداریم. سرمایه های ما نیروهای متخصص ما هستند. خبر خیلی بد درباره سورنا این است که   24 – نفر در حال کار بر روی سورنا بوده اند که تعداد زیادی از آنها به خارج از کشور رفته و الان مقیم کانادا، آمریکا و استرالیا هستند.

وی در توجیه فرار مغزهای نخبه از کشور  تصریح کرد: ادیسون که یکی از پرکارترین و سخت کوش ترین مخترعین و محققین تاریخ است و بیشتر عمر خود را در آزمایشگاهش گذرانده می گوید هرچه بود ،تفریح بود. نخبگانی که از کشور رفته اند دنبال پول یا موقعیت نرفته اند ، آنها هم دنبال فضای برای تحقیق و پژوهش بوده اند تا کار کردن برایشان لذت بخش باشد. 

نقطه ضعف ما  تهیه بسته دانش فنی  و تجاری سازی محصولات علمی است و در حالی که نخبگان به آن سوی مرزها می روند، توان تجاری سازی محصولات علمی مان را نداریم و از پیشرفت در این زمینه باز می مانیم و حالا نتیجه این شد که سورنا که در بین ۵ ربات برتر جهان قرار داشت امروز عقب مانده و به مقام ۱۳ رسیده است.  در حالی که در شرایط تحریم فعلی و در حالیکه در زمینه انرژی هسته ای و بر زمین نشاندن پهپاد پیشرفته آمریکایی قدرت علمی خود را به نمایش می گذاریم ، می توانیم سورنا را به عنوان نمونه ای صلح طلب از توان علمی ایران سرافراز درجامعه جهانی و در جلوه های تصویری و رسانه ای  در عصر تبلیغات به گونه ای معرفی کنیم که  شکی بر توانمندی های  تولید ملی کار و سرمایه ایرانی  باقی نماند. اگر قرنها پیش جهان مقهور قدرت سردار بلندآوازه ایرانی سورنا شد، امروز نیز باید که مقهور قدرت و توان تکنولوژی سورنا سردار ملی تکنولوژی ایرانی باشد. نگذاریم با فرار مغزها و بی مهری سورنا از دیگر سرداران تکنولوژی در مسابقه  فناوری روز دنیا شکست بخورد.