یکی از مدیران شعب تعاونی اعتباری در شهر مشهد گفت: حدود ۳ هفته قبل برخی از مدیران یا نمایندگان تعاونی های اعتبار به بانک مرکزی دعوت شدند و تعهد دادند که سود سپرده های خود را مطابق با بسته سیاستی بانک مرکزی کاهش دهند. وی افزود: سود سپرده های روزشمار به ۶ درصد و کوتاه مدت ۶ ماهه به ۸ درصد و ۹ ماهه به ۱۱ درصد و یک ساله به ۱۴ درصد و ۲ ساله به ۱۴.۵ درصد کاهش یافت.وی در پاسخ به این سوال که آیا سود تسهیلات دریافتی نیز کاهش یافته است یا خیر؟ گفت: در حال حاضر سود تسهیلات کاهشی پیدا نکرده است، ممکن است در چند ماه آینده تصمیمی درخصوص کاهش نرخ سود تسهیلات گرفته شود.

 

آشفته بازار پرداخت تسهیلات در موسسات مالی و اعتباری در تهران

با وجود ذکر نحوه اعطای تسهیلات در قالب انواع مختلف عقود بانکداری اسلامی اعم از عقود مبادله ای، اجاره به شرط تملیک، عقود مشارکتی و گنجاندن چند نوع تسهیلات کاملا مشخص نظیر تسهیلات تعمیر مسکن به ارزش ۵۰ میلیون ریال، خرید خودرو به ارزش ۷۰ میلیون ریال و خرید کالاها و خدمات ضروری به ارزش ۳۰ میلیون ریال در متن بسته سیاستی و نظارتی بانک مرکزی برای موسسات اعتباری اما با مراجعه به این موسسات می توان فهمید که فعلا هیچ گونه تسهیلاتی در قالب های مشخص مذکور اعطا نمی شود و از میان تسهیلات در قالب عقود مختلف بانکداری نیز غالبا تسهیلات مشارکتی با نرخ های بالای ۲۰ درصد است که پرداخت فوری تری دارد، البته از حق نگذریم که برخی از موسسات مالی و اعتباری نیز در صورت چند ماه سپرده گذاری و معرفی ضامن معتبر تسهیلات با نرخ های منطقی تری مثلا با نرخ ۱۳ درصد و حتی ۹ درصد نیز پرداخت می کنند که در ادامه این گزارش به آن خواهیم پرداخت.

وام فوری با نرخ سود ۲۵ درصد

وقتی برای دریافت وام فوری به یکی از موسسات اعتباری در تهران مراجعه می کنیم و شرایط اعطای تسهیلاتشان را می پرسیم، متصدی مربوطه می گوید: با سپرده گذاری ۲ میلیون تومان می توانید بعد از ۲ هفته وام ۵ میلیون تومانی با سود ۲۵ درصد دریافت کنید البته ۲ میلیون تومانی که سپرده گذاری کرده اید پیش ما می ماند.وقتی می پرسیم که آیا به این ۲ میلیون تومان نیز سودی تعلق می گیرد؟ می گوید: این ۲ میلیون تومان به حسابی واریز می شود که طبق ضوابط بانک مرکزی سود ۱۵ درصد دارد! البته وی درباره این که چطور است که از تسهیلات سود ۲۵ درصد می گیرند ولی سود سپرده همان ۱۵ درصد است؟ توضیحی نمی دهد.

انواع وام ۵ میلیون تومانی 

با مراجعه به یکی از شعب یک تعاونی اعتبار و درخواست ۵ میلیون تومان وام تعمیر مسکن، متصدی شعبه به صراحت اعلام می کند که چنین وامی نداریم اما رئیس شعبه می گوید که انواع وام ۵ میلیون تومانی در این شعبه ارائه می شود. به گفته وی یک نوع وام ۵ میلیون تومانی با سپرده گذاری ۲ میلیون تومان بعد از ۲ ماه با سود ۲۱ درصد و نوع دیگری نیز بعد از ۳ ماه با سود ۲۰ درصد پرداخت می شود. وی در پاسخ به این که طبق ابلاغیه بانک مرکزی موسسات اعتباری می توانند ۵ میلیون تومان وام تعمیر مسکن پرداخت کنند به صراحت اعلام می کند که چنین ابلاغیه ای وجود ندارد یا تا به حال به شعبه وی اعلام نشده است.با مراجعه به یکی از شعب دیگر همین تعاونی اعتبار با شرایط دیگری از اعطای تسهیلات البته با سود کمتر مواجه می شویم. طبق این شرایط به کسانی که ۶ ماه سپرده گذاری کنند با معرفی ۲ ضامن معتبر معادل یک برابر مبلغ سپرده تسهیلات با نرخ ۱۴ درصد و در صورت سپرده گذاری به مدت ۵/۴ ماه با نرخ ۱۵ درصد اعطا می شود. بازپرداخت این وام ها نیز ۱۸ ماهه است و شرط اصلی پرداخت آن احراز توانایی بازپرداخت اقساط با توجه به وضعیت درآمد متقاضی و ۲ ضامن با تشخیص مسئولان شعبه است.

تسهیلات با نرخ ۹ درصد

وقتی به یک موسسه مالی و اعتباری بزرگ مراجعه می کنیم شرایط اعطای تسهیلات با نرخ ۹ درصد توجه ما را جلب می کند. طبق این روش کسانی که ۸ ماه سپرده گذاری کنند معادل میانگین سپرده به آن ها تسهیلات با نرخ ۹ درصد تعلق می گیرد. البته اقساط این نوع تسهیلات ۱۵ماهه است و در صورت تمایل فرد متقاضی به افزایش تعداد اقساط تا ۴۵ ماه نرخ سود تسهیلات به ۱۳ درصد افزایش می یابد. اما این نرخ ها از ۱۳ درصد تجاوز نمی کند و در صورت تمایل مشتری به زمان کمتری برای بازپرداخت نرخ سود سالانه سپرده افزایش می یابد. ناگفته نماند که در همین روش نیز مبلغی به عنوان کارمزد یا بیمه همان ابتدای پرداخت تسهیلات از آن کاسته می شود که به عنوان مثال برای یک میلیون تومان تسهیلات با نرخ ۱۳ درصد حدود ۵۰ هزار تومان می شود.

تسهیلات قرض الحسنه

در شرایطی که انواع وام و تسهیلات اعتباری با نرخ های متفاوت توسط موسسات مالی و اعتباری پرداخت می شود شنیدن این که یک موسسه اعتباری تسهیلات قرض الحسنه می دهد کمی تعجب آور است. مدیر یکی از شعب یک موسسه اعتباری دیگر در تهران در این باره می گوید: این شعبه در صورتی که ۳ میلیون تومان را به مدت ۶ ماه سپرده گذاری کنید معادل ۳ میلیون تومان بدون سود و با بازگرداندن اصل ودیعه به شما تسهیلات می دهد و تنها کارمزدی حدود ۱۷۰ هزار تومان به این تسهیلات تعلق می گیرد. وی نیت خداپسندانه را دلیل ارائه چنین تسهیلاتی می داند و البته وقتی از وی می خواهیم که برای چنین گفته ای مدرکی یا بروشوری که حاوی چنین اطلاعاتی باشد را ارائه دهد می گوید که چنین چیزی وجود ندارد و شما باید به سخنان رئیس شعبه اعتماد کنید.

بسته سیاستی نظارتی بانک مرکزی در مورد تسهیلات چه می گوید؟

بر اساس ماده ۵ بسته سیاستی نظارتی بانک مرکزی نرخ سود عقود مبادله ای تا سررسید کمتر از ۲ سال، معادل ۱۳ درصد و برای بیشتر از ۲ سال، معادل ۱۴ درصد تعیین می شود، نرخ سود علی الحساب عقود مشارکتی نیز در چارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا و به نسبت مشخص شده در قرارداد تعیین می گردد در ضمن نرخ سود فروش اقساطی تسهیلات در بخش مسکن معادل ۱۲ درصد خواهد بود.بر اساس تبصره ۱ این ماده خرید دین بر اساس اسناد تجارتی واقعی، توسط موسسات اعتباری از واحدهای تولیدی تا سقف ۳۵ درصد ارزش فروش سال قبل که در صورت های مالی تایید شده منعکس می باشد، با نرخ سود حداکثر ۱۶ درصد در سال مجاز است.تبصره ۲ این ماده نیز می گوید: پرداخت تسهیلات بانکی با نرخ سود کمتر، منوط به تامین یارانه مربوط توسط دولت و تحقق اهداف طرح بر اساس اولویت های دولت خواهد بود.

طبق تبصره ۳ این ماده نیز موسسات اعتباری می توانند در صورت احراز نیاز متقاضی و اخذ تامین کافی، تسهیلات به شرح ذیل را در چارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا اعطا نمایند:

الف – خرید کالاها و خدمات ضروری از قبیل کالاهای مصرفی با دوام نو و دست اول از محل تولیدات داخلی و درمان بیماری و هزینه تحصیل حداکثر به میزان ۳۰ میلیون ریال

ب – تسهیلات تعمیر مسکن حداکثر به میزان ۵۰ میلیون ریال

ج – تسهیلات خرید خودرو سواری حداکثر به میزان ۷۰ میلیون ریال

د – تسهیلات جایگزینی خودروهای فرسوده، خرید وانت و تاکسی حداکثر به میزان ۱۰۰ میلیون ریال

تسهیلات تعمیر مسکن و خودرو در موسسات اعتباری واقعیت خارجی ندارد

با مراجعه به چند تعاونی اعتبار و موسسه مالی و اعتباری می توان فهمید که با وجود تصریح تبصره ۳ ماده ۵ بسته سیاستی نظارتی بانک مرکزی بر اعطای تسهیلات برای خرید کالاها و خدمات ضروری، تسهیلات تعمیر مسکن و تسهیلات خودرو هنوز چنین تسهیلاتی توسط این موسسات پرداخت نمی گردد و مدیران شعب اغلب وجود چنین تسهیلاتی را انکار یا اعلام می کنند که چنین چیزی به آنان از طرف بانک مرکزی ابلاغ نشده است. البته مدیر یکی از شعب این موسسات در پاسخ به این که این نوع تسهیلات از طرف بانک مرکزی ابلاغ شده است و به عنوان مثال تسهیلات تعمیر مسکن معادل ۵ میلیون تومان است به خبرنگار ما می گوید: هم اکنون نیز انواع تسهیلات ۵ میلیون تومانی از طرف این موسسه اعتباری پرداخت می شود و شما می توانید از این تسهیلات برای تعمیر مسکن یا هر مورد دیگری استفاده کنید.

بانک مرکزی نمی دانست چه تعداد صندوق قرض الحسنه و موسسه مالی اعتباری در کشور وجود دارد

محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی روز دوشنبه با اعتراف به این که طی ۳۰ سال گذشته هیچ کس زورش به موسسات مالی و اعتباری غیرقانونی نمی رسید به منابع سرگردان در سیستم مالی کشور اشاره کرد و اذعان داشت که موسسات مالی و اعتباری غیرقانونی موجب شده بود تا در سیستم مالی کشور سرمایه های سرگردان وجود داشته باشد و بانک مرکزی نمی دانست چه تعداد صندوق قرض الحسنه و موسسه مالی و اعتباری در کشور وجود دارد.بهمنی در ادامه گفته بود: موسسات مالی و اعتباری غیرقانونی با نام ائمه اطهار از مردم پول می گرفتند و این منابع را با دریافت سود ۳۰ -۳۲ درصد در اختیار مردم قرار می دادند که این اقدام زمینه افزایش تورم را در کشور مهیا می کرد.

آیا پس از کاهش نرخ سود سپرده ها، نرخ سود تسهیلات هم کاهش می یابد؟

سوالی که مطرح می شود این که حالا که نرخ سود سپرده ها کاهش یافته است و مطابق دستورالعمل بانک مرکزی موسسات اعتباری و بانک ها به سپرده ها سود کمتری می پردازند و نرخ تورم اعلامی نیز ۹.۹ درصد است آیا نرخ سود تسهیلات نیز متقابلا کاهش می یابد؟بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی پاسخ داده است که هم اکنون بانک مرکزی منتظر اجرای قانون هدفمند کردن یارانه هاست تا بر اساس نتایج حاصل از اجرای این طرح در اقتصاد کشور نرخ سود را تعیین کند و باید اجازه داد یک یا ۲ ماه از اجرای این قانون در کشور بگذرد و بعد از آن در نرخ سود تسهیلات تجدیدنظر کرد.