جزیره قشم همان گونه از نامش پیداست جزیره ای است مستقل. در این میان نشان منطقه آزاد در این جزیره تداعی کننده تلفیق فرهنگ و سنت و مدرنیته است. رونق صنعت گردشگری در این جزیره در کنار وجود آثار باستانی بر غنای این منطقه افزوده است. از طرفی تبدیل شدن این منطقه به قطب جدید انرژی در کشور نوید روزهای درخشان در صنعت کشور را می دهد. با احداث پل خلیج فارس، یکی از بزرگترین پروژه های ملی کشور، قشم را به سرزمین اصلی متصل می کند. گویی تکه ای یا گوهری ناب به ایران می چسبد.

جاذبه های طبیعی و جغرافیایی این جزیره به حدی است که تاب از هر گردشگری ربوده تا آن را بنامند جزیره عجایب هفت گانه خلیج فارس.

گفت و گو با مهندس اسفندیار حیدری پور مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم را در ادامه می خوانیم.

با توجه به اینکه ما در میانه راه برگزاری دهمین جشنواره تابستانی قشم خدمت رسیده ایم بفرمایید این جشنواره از چه زمانی آغاز شده و آیا برگزاری این جشنواره با حمایت های بخش خصوصی همراه بوده است؟

دهمین جشنواره تابستانی قشم از اواخر مرداد ماه آغاز شده و تا ۳۱ شهریور ماه نیز ادامه دارد. این جشنواره با حمایت مالی مجتمع های عظیم گلدن سیتی، تاپ آیلند و سیتی سنتر به عنوان حامی و با مشارکت و نظارت سازمان منطقه آزاد و شرکت سرمایه گذاری و توسعه قشم در مجتمع تجاری سیتی سنتر قشم در حال برگزاری است.

آیا سازمان، برای برای معرفی هرچه بهتر جشنواره، پوشش رسانه ای در نظر گرفته است؟

بله … ویژه برنامه دهمین جشنواره تابستانی قشم هر شب از ساعت ۲۱ تا ۲۲ از طریق شبکه استانی خلیج فارس به صورت مستقیم و تکرار آن نیز ساعت ۱۶ روز بعد از طریق این شبکه پخش می شود.

همچنین، براساس برنامه ریزی های انجام شده، ۹۰۰ دقیقه از ویژه برنامه های دهمین جشنواره تابستانی قشم هر شب به مدت ۱۰ دقیقه از شبکه های ۳ و ۵ سیما و شبکه جام جم با هدف معرفی قشم، جزیره عجایب هفتگانه خلیج فارس در بخش گردشگری، صنعتی و تجاری پخش می شود.

میزان استقبال گردشگران و اهالی قشم را تاکنون چگونه ارزیابی کرده اید؟ 

طی هفته نخست برپایی این جشنواره (از ۲۹ مرداد تا ۳ شهریور) افزون بر ۳۰ هزار نفر از دوستداران برنامه های فرهنگی از دهمین جشنواره تابستانه قشم استقبال کردند.

هدف از برپایی دهمین جشنواره تابستانه قشم، ترویج برنامه های فرهنگی، معرفی پتانسیل های مهم صنعتی، گردشگری و تجاری قشم و نیز فراهم کردن فضایی شاد و مفرح برای مردم این منطقه است که در هفته اول برپایی این جشنوراه شماری از چهره های فرهیخته جزیره قشم از جمله خانم فاطمه دژگانی محقق قشمی و نویسنده کتاب تاریخی، فرهنگی “قشم نگینی بر خلیج فارس” در این جشنواره حضور یافتند.

منطقه آزاد قشم به لحاظ فعالیت های اقتصادی، بازرگانی، گمرکی و خدماتی اقدامات ویژه ای ظرف چند سال گذشته انجام داده است که اخیرا با تفویض اختیارات سازمان ملی استاندارد به منطقه آزاد قشم شاهد تحولی اساسی در این بخش خواهیم بود. در این مورد چه نظری دارید؟

به منظور تسهیل در فعالیت های واردکنندگان کالا و بر اساس توانمندی های اجرایی و فنی اداره کل غذا، دارو و استاندارد سازمان منطقه آزاد قشم، تمامی اختیارات سازمان ملی استاندارد کشور بر اساس ماده ۲۷ قانون و مقررات واردات، صادرات و امور گمرکی مناطق آزاد و ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنج ساله دوم توسعه اقتصادی کشور از نیمه دوم مرداد ماه سال جاری به این سازمان تفویض شده است.

با تفویض این اختیارات تمامی گواهی های COC، ND و NR برای کالاهای وارده از جزیره قشم به سرزمین اصلی نیز توسط اداره کل غذا، دارو و استاندارد منطقه آزاد قشم صورت می گیرد.

همچنین واردکنندگان اقلام مشمول استاندارد بر اساس این تفویض اختیار دیگر نیازی به مراجعه بندرعباس ندارند و تمامی مراحل استاندارد کالای آنان در جزیره قشم انجام می شود.

با توجه به سپری شدن هفته دولت چه برنامه هایی داشتید و چه پروژه های در این منطقه به بهره برداری رسید؟

همزمان با هفته دولت در سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی، ۱۵ پروژه با اعتباری حدود ۴۰۰ میلیارد ریال در بخش های عمرانی، تجاری، صنعتی و گردشگری در نقاط مختلف جزیره قشم با سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد قشم و بخش خصوصی فعال در این منطقه افتتاح و کلنگ زنی شد.

در این راستا پانتون های شناور بتنی در اسکله های طبل و سهیلی قشم با هدف تامین رفاه گردشگران و جامعه محلی؛ با ۸ /۲ میلیارد ریال سرمایه گذاری نصب شد.

۶ پانتون بتنی به طول ۱۰ و عرض حدود ۲ و نیم متر و ارتفاع یک متر در اسکله طبل و ۳ پانتون بتنی به طول ۱۰، عرض ۳ و ارتفاع یک متر نیز در اسکله سهیلی نصب شد.

این پانتون ها در اسکله های پهلوگیری جهت قایق های تفریحی و ماهیگیری نیز کاربرد دارد.

چهار پروژه صنعتی نیز با فعالیت در زمینه تولید بتن آماده، درب و کابینت، شن و ماسه و لوازم آرایشی و بهداشتی مجموعا با ارزش سرمایه گذاری بیش از ۴۰ میلیارد ریال توسط بخش خصوصی در ششمین روز هفته دولت در منطقه آزاد قشم افتتاح شد.

بهره برداری از محصولات شرکت گل پاک قشم تولید کننده محصولات بهداشتی، در فاز نخست با ظرفیت سالانه ۳۶۰ هزار عدد و فرصت اشتغال زایی برای ۱۳ نفر با حجم سرمایه گذاری ۱۵ میلیارد ریال در شهرک صنعتی تولا از جمله این پروژه ها در هفته دولت بود.

محصولات شرکت توس پارت بتن قشم نیز با ظرفیت سالانه ۱۲۹هزار مترمکعب بتن با اشتغال زایی ۱۳ نیروی کار و ۱۴ میلیارد ریال سرمایه گذاری طی آیین های هفته دولت در این منطقه به بهره برداری رسید.

همچنین محصولات شرکت هنردکور مد قشم با ساخت درب و کابینت و ظرفیت تولید ۱۵۰۰ درب و ۱۲ هزار متر مربع کابینت در سال با سرمایه گذاری بیش از ۱۰ میلیارد ریال و اشتغال ۱۸ نیروی کار نیز همزمان با هفته دولت در این منطقه افتتاح و به بازار مصرف عرضه شد.

پروژه تولید شن و ماسه شرکت سحر نیکان قشم از دیگر پروژه های منطقه آزاد قشم بود که با ظرفیت سالانه ۶ هزار تن با اشتغالزائی ۷ نیروی کار مستقیم و یک میلیارد و ۲۷۰ میلیون ریال سرمایه گذاری بخش خصوصی به بهره داری رسید.

افزون بر این با ۴۱ میلیارد ریال هزینه، چهار پروژه عمرانی این سازمان شامل دو باب سوله صیادی، ساختمان معاونت اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان و بازسازی سالن گمرک به مرحله بهره برداری رسید.

ساخت دو سوله صیادی در مجاورت بندربهمن با ۶ هزار متر مربع زیر بنا و ۱۷۶ انبار ۹ متری با هدف استفاده صیادان، ۳۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال هزینه شده است.

با دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال هزینه، کار باز سازی سالن گمرک در اسکله بهمن شهر قشم نیز به پایان رسید تا ارائه خدمات گمرکی با شرایط بهتری انجام شود.

چه عواملی در خصوص توسعه صنعت در قشم تاثیر گذارند؟

سوخت و ارز و ثبت سفارش از موارد مهم توسعه صنعت به شمار می رود. تامین سوخت و ارز مورد نیاز صنایع و ایجاد شرایط مناسب در زمینه ثبت سفارش کالا از نشانه های مهم توسعه صنعت محسوب می شود.

توسعه صنعت به فراهم کردن زیرساخت ها و خدمات جانبی و سه موضوع مهم در تامین سوخت و ارز صنایع و شرایط آسان ثبت سفارش کالا برای فعالان این عرصه نیاز دارد.

توسعه زیرساخت ها در شهرک های صنعتی و ارائه خدمات شایسته به صنعتگران موجب ارتقاء سطح کیفی تولیدات صنعتی در این منطقه می شود.

با استقرار کامل گمرک و بانک تجارت در بندرکاوه در این جزیره و با استفاده از ظرفیت بالای کانتینری در این مجموعه، تمامی عملیات حمل و نقل این جزیره صرفا از طریق بندر کاوه انجام خواهد شد.

به مراحل احداث پل خلیج فارس اشاره کنید. این پل به عنوان مهم ترین پروژه این منطقه چه فرصت های اقتصادی و سرمایه گذاری را برای قشم فراهم خواهد کرد؟

اجرای این پروژه در سال های گذشته، بنا به دلایلی به تعویق افتاد و شاید بتوان، عدم فراهم کردن سرمایه اجرای طرح، را یکی از مهم‌ترین دلایل تاخیر در اجرای پروژه پل خلیج فارس ذکر کرد.

اما عملیات ساخت پل خلیج فارس در منطقه آزاد قشم و اتصال این جزیره به سرزمین اصلی، از اسکله کاوه با شرایط ویژه پهلوگیری شناورهای عظیم و مجهز بودن این بندر به بخش کانتینری به عنوان یک فرصت ویژه در حمل و نقل کالا نه تنها در منطقه ازاد قشم بسیار تاثیر گذار خواهد بود بلکه برای کل کشور نیز فرصت های اقتصادی فراوانی را فراهم خواهد کرد.

پس از تصویب طرح هندسی سازه پل، عملیات اجرایی این پل از تیرماه به طور جدی شروع شده و هم اکنون در مرحله انجام عملیات خاکریزی در دو طرف پل جهت اجرای رمپ ها و نیز احداث حوضچه خشک به منظور پیش ساخت کیسونها است.

کل طرح در۱۰ مرحله شامل اجرای رمپ های دسترسی در دو طرف پل، اجرای پل با دهانه های ۳۰ و ۶۰ متری در محل های کم عمق آب، اجرای شمع زیر کیسون ها، اجرای بستر زیرسازی کیسون ها، ساخت حوض خشک، ساخت حوض خشک در حوضچه، آبگیری حوضچه و انتقال کیسون ها به محل نصب پایه های پل، مغروق سازی و نصب کیسون ها،اجرای پایلون های پل و در نهایت ساخت و نصب عرشه و اجرای کابل ها می باشد.

هم اکنون طراحی اولیه حوضچه خشک در زمینی به مساحت ۱۴ هکتار در جزیره قشم، انجام شده و عملیات خاکبرداری برای احداث آن در حال انجام است. برای احداث این حوضچه که به منظور ساخت ۶ عدد کیسون در نظر گرفته شده است، نیاز به ۵۰۰ هزار مترمکعب خاکبرداری است که بصورت شبانه روزی و در دو نوبت شب و روز، ادامه دارد و هم اکنون در حدود ۱۰۰ هزار متر مکعب خاکبرداری انجام شده است. علاوه بر این، مطالعات و طراحی قسمت های مختلف پروژه توسط متخصصان ایرانی و با استفاده از دانش روز جهانی، به طرز مطلوبی در حال انجام است. 

با توجه به اینکه پل خلیج فارس به عنوان یک نماد مهم ملی در جنوب کشور برای اتصال بزرگترین جزیره کشور به سرزمین اصلی و به عنوان یکی از طرح های مهر ماندگار کشور است. امید است با حمایت های دولت، شخص رئیس جمهور و تلاش شبانه روزی و همت گروه های فنی و اجرایی، طی سال آینده افتتاح گردد و امکان سفری آسان از مسیرهای زمینی را برای هموطنان عزیز فراهم سازد.

میزان بودجه در نظر گرفته شده برای احداث پل چقدر است؟

بر اساس تحقیقات، برآورد بودجه احداث بسته کامل پل خلیج‌فارس شامل مسیرهای رفت و برگشت خودرو و ریل قطار، توسعه اسکله کاوه و اتوبان برای متصل کردن تمامی این مسیرها به یکدیگر حدود ۶۵۰ میلیون یورو است که تامین ۱۵ درصد آن بر عهده دولت است. ۸۵ درصد مابقی نیز از طریق فاینانس تامین می شود. برای اجرای این طرح در سال گذشته نیز مناقصه‌ای برگزار شد و طی مراحل قانونی، برنده مناقصه مشخص شد که ۸۵ درصد از بودجه احداث این پل را فراهم می کند. پس از چهارمین سفر هیات محترم دولت به هرمزگان و حضور پربرکت رییس جمهور در بین مردم قشم، خبر خوش پرداخت سهم ۱۵ درصدی دولت برای ساخت پل منتشر شد و این رقم به حساب سازمان منطقه آزاد قشم واریز شد .

شرکت های داخلی و خارجی در بخش های مختلف تا چه میزان از ساخت پل خلیج فارس استقبال کرده اند؟

استقبال شرکت های داخلی و خارجی از برگزاری مناقصه پل خوب بود. توان مالی و اسناد فنی ۱۵ شرکت برای اجرای پروژه پل خلیج فارس بررسی شد و از ۱۵ شرکتی که به آن اشاره شد، دو شرکت چینی به ‌صورت مستقل وارد مناقصه شدند. همچنین کشورهایی مانند ترکیه و مالزی نیز در قالب کنسرسیوم در این مناقصه حضور داشتند. در حقیقت ۱۳ شرکت ایرانی با حضور برخی از شرکت‌های خارجی در مناقصه شرکت کردند.

در حال حاضر ۱۵ درصد سهم دولت در این پروژه آماده پرداخت است. دولت نیز بازگشت سرمایه سرمایه‌گذاران را طی ۸ سال ونیم، ‌تضمین کرده است. بانک عامل پرداخت فاینانس به سرمایه‌گذاران نیز تعیین شده و براساس تایید بانک مرکزی در مورد تضمین دولت در خصوص بازگشت سرمایه سرمایه‌گذاران و پرداخت تسهیلات توسط این بانک به سرمایه‌گذاران نیز مشکلی نخواهد داشت.

در این طرح ، اسکله کاوه نقش بسبار موثری در این پروژه دارد. این اسکله از مهم‌ترین و بهترین اسکله ‌های کشور است چرا که این اسکله نیاز به حوضچه آرامش ندارد همچنین این اسکله نیاز به لایروبی ندارد. شاید بسیاری از اسکله‌ هایی که توانایی پذیرفتن کشتی‌های بالای ۱۰۰ هزار تن را دارند، به‌طور سالیانه چند میلیارد تومان هزینه لایروبی می‌کنند. در طرح تجهیز این اسکله،‌ کشتی‌های با ظرفیت بالا می‌توانند بارگیری و تخلیه بار خود را در این اسکله انجام دهند.

پل خلیج فارس با اختصاص برنامه ریزی و بودجه کلان، چه مزیت هایی برای منطقه و کشور دارد؟ 

با احداث پل خلیج‌فارس و مسیرهای حمل و نقلی راه‌آهن وصل شده به منطقه می‌تواند قشم را به سرزمین اصلی و کشورهای آسیای میانه وصل کند که به این صورت منطقه آزاد قشم، بسیار تاثیرگذار خواهد شد و یکی از کریدورهای اصلی برای تجارت دریایی و همچنین یکی از مسیرهای اصلی برای تردد مردم خواهد بود. احداث پل خلیج فارس، این امکان را فراهم می‌کند که محموله‌های تخلیه شده در قشم، به سرعت وارد ناوگان حمل و نقل جاده‌ای و ریلی ایران شوند و با سرعت فراوان به مقصد نهایی در اقصی نقاط کشور برسند و متقابلاً محصولات صادراتی ایران نیز با سرعت و سهولت به ترمینال دریایی صادرات می‌رسند. 

بهتر شدن وضعیت حمل و نقل در منطقه آزاد قشم و ایجاد سفرهای ارزان‌قیمت به‌وسیله قطار، می‌تواند رونق زیادی به این منطقه دهد. 

موضوع مهم تر آن که دولت و نمایندگان مجلس از احداث این پل به شدت حمایت می‌کنند.

براساس برنامه‌ریزی، احداث این پروژه باید سه ساله به اتمام برسد. تلاش ما آن است که با استفاده از ظرفیت ‌های موجود زودتر از پیش‌بینی، پل را تکمیل کنیم.

البته نمی‌توان منکر این موضوع شد که ساخت و تکمیل برخی از پروژه‌ها بیش از سقف تعیین شده زمان می‌برد. اما برای ساخت و تکمیل این پروژه زمان‌بندی دقیقی مدنظر قرار گرفته است و تمام زمینه ‌ها برای این کار آماده شده است. همان‌طور که گفتم، ‌مشکل مالی نیز وجود ندارد و شرکت‌‏هایی نیز که در مناقصه وارد شده‌اند برنامه‌های خود را دراین بازه زمانی، تنظیم کرده‌اند و موظف به رعایت این سقف زمان هستند و ما هم فکر می‌کنیم مشکلی برای بهره‌برداری از این پروژه در این بازه زمانی وجود ندارد.

این پل می تواند در افزایش درآمد ملی از طریق پذیرش نقش ترانزیتی و مبادلاتی (مرکزیت انبارداری و توزیع کالا) در منطقه، در راستای بهبود بخشیدن به شاخص های کلان اقتصادی ،اجتماعی وسیاسی کشور در قالب یک طرح ملی ، ایجاد تحول تاریخی در خلیج فارس از حیث صنعتی و تجاری دردوره دولت نهم و دهم وعملی نمودن خواسته دیرینه مردم جزیره قشم بویژه ساکنان منطقه نقش مهمی ایفا کند.

با ساخت پل امکان مسافت گردشگران بسیاری به جزیره قشم فراهم می شود. گردشگرانی که با خودرو یا با قطار به قشم می آیند کم نیستند. برای گردشگرانی که از طریق هوایپیما به قشم می آیند برنامه خاصی در نظر گرفته اید؟ به عبارت بهتر برای افزایش پروازها به قشم و خدمات هوایی مطلوب چه اهدافی را دنبال می کنید؟

نزدیکی فاصله جزیره قشم با سرزمین اصلی باعث افزایش تمایل گردشگران به مسافرت از طریق زمینی و دریایی توسط شناورهای مسافربری یا اتومبیل شخصی شده است. 

در حال حاضر تعداد ۲۵ پرواز داخلی از شهرهای تهران، شیراز، کیش و ۴ پرواز خارجی از سوی دبی در هفته به قشم به صورت مستقیم توسط شرکت های مختلف هواپیمایی صورت می گیرد.

با این وجود سازمان منطقه آزاد قشم با رایزنی با شرکت های هواپیمایی و نیز حمایت از بخش خصوصی جهت برقراری خطوط هوایی از سایر نقاط کشور اقدام که گواه آن ایجاد تفاهم نامه با بخش خصوصی و حمایت جهت برقراری خط پروازی اصفهان به قشم است. امید است با استقرار شرکت هواپیمایی فراز در قشم در آینده نزدیک شاهد برقراری خط پروازی به سایر نقاط کشور از مبدأ جزیره قشم باشیم.

در این راستا شرکت هواپیمایی ایران ایر، هسا، فارس ایر قشم، آسمان و ماهان با انجام ۵۲ پرواز در هفته کار نقل و انتقال مسافران جزیره زیبای قشم را در ایام جشنواره تابستانی انجام می دهند.

همچنین فعالیت شرکت هواپیمایی فارس قشم با انجام ۷ پرواز طی هفته در مسیر هوایی تهران ـ قشم ـ تهران، یک پرواز طی روز چهارشنبه هر هفته در مسیر قشم ـ اصفهان ـ قشم و ۴ پرواز در مسیر قشم ـ دبی ـ قشم و شرکت هواپیمایی ایران ایر نیز با ۷ پرواز از مبدا تهران به فرودگاه بین المللی قشم در طول هفته به عنوان فعال ترین شرکت های پروازی مسیر قشم است.

همه روزه دو پرواز در مسیر تهران ـ قشم ـ تهران انجام می شود اما شمار پروازهای این مسیر هوایی در روزهای دوشنبه هر هفته به ۳ پرواز افزایش می یابد.

چهار پرواز قشم ـ دبی ـ قشم طی روزهای شنبه، دوشنبه، چهار شنبه و پنجشنبه هر هفته از طریق خطوط پروازی شرکت فارس قشم انجام می شود.

همچنین از برنامه پروازی شرکت هسا در مسیر اصفهان ـ قشم ـ کیش ـ قشم ـ اصفهان طی روزهای دوشنبه و پنج شنبه و مسیر هوایی شیراز ـ قشم ـ شیراز از طریق شرکت آسمان طی روزهای سه شنبه و جمعه به عنوان فعالیت هفتگی این شرکت ها است.

حال که در اکثر حوزه ها در قشم صحبت کردیم به عنوان سئوال پایانی بفرمایید ارزیابی شما از وضعیت اماکن تاریخی، طبیعی و گردشگری چیست؟ سازمان منطقه ازاد قشم چه برنامه هایی برای حفظ، احیا و مرمت آثار تاریخی و باستانی قشم در دست دارد؟

جزیره قشم به عنوان قدیمی ترین استقرارگاه بشر اولیه در خلیج فارس به دلیل قرار داشتن در آبراهه هرمز نقش محوری در تبادلات تجاری و فرهنگی دریای پارس در دوره های مختلف تاریخی دارد. هر اقدام در حوزه” میراث فرهنگی” مانند حفظ و نگهداری، ساماندهی و معرفی محوطه های تاریخی و آموزش جامعه محلی در جزیره قشم دارای رویکردی ملی و پاسداری از دریای پارس محسوب می شود.

با توجه به تفویض اختیار تمامی امورات مربوط به میراث فرهنگی به سازمان منطقه آزاد قشم در سال ۱۳۸۹، گام های مهمی در حفظ و نگهداری و ساماندهی میراث دریای پارس صورت گرفت که انجام “بزرگترین پروژه باستان شناسی خلیج فارس” در سال پیش و شناسایی بیش از ۲۰۰ محوطه باستانی مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد تا دوران متاخر اسلامی از این گونه برنامه ها است. 

برگزاری “همایش سیاست گذاری ثبت آثار تاریخی – طبیعی” در زمستان ۱۳۹۰ و تهیه پرونده ثبتی بیش ۲۵ محوطه تاریخی ـ طبیعی از دیگر برنامه های این سازمان برای پاسداری از مواریث فرهنگی دریای پارس به شمار می رود. ساماندهی “قلعه پرتغالی ها” به عنوان نماد استعمار ستیزی ایرانیان در دریای پارس که شامل نورپردازی، سنگ فرش، فضای سبز، گارد نگهبانی با هزینه ای بالغ بر ۳۵۰ میلیون تومان، نشانی دیگر بر اهمیت سازمان به ساماندهی محوطه های تاریخی دارد. 

ساماندهی غار تاریخی” خوربس”، کاوش های باستانی در قلعه نادری”، و لایروبی “چاه های تلا “در بندر تاریخی لافت نیز در سال پیش انجام شد. 

اختصاص قطعه زمینی به وسعت بیش از سه هکتار جهت ساخت “موزه بزرگ خلیج فارس” و طراحی چندین موزه روستایی از دیگر برنامه های فرهنگی سازمان در سال اخیر در این زمینه است. 

کاوش باستان شناسی زیر آب، انجام کاوش قدیمی ترین استقرار گاه بشر در خلیج فارس در منطقه بام قشم، حفاری باستان شناسی شهر باستانی” کولغان”، مرمت بادگیر های لافت و کاوش” قلعه پرتغالی ها” از برنامه های مهم سال اخیر است که تا پایان سال به اتمام خواهد رسید. 

نتیجه تمامی پژوهش ه