در طول یک سال گذشته، فاصله تورمی در استان‌های مختلف تعمیق شده است. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد اختلاف تورمدر استان‌ها که در سال گذشته در محدوده ۵ درصدی قرار داشته، در سال جاری تا ۱۵۵ درصد افزایش یافته است. شرایطی که ثابت می‌کند در فضای بی‌ثبات اقتصاد کلان، رشد قیمت‌ها وابسته به نقاط جغرافیایی خواهد شد و ممکن است در مناطقی، سرعت رشد قیمت به طرز قابل‌توجهی کمتر از نقاط دیگر باشد. طوری‌که تورم ۱۲ ماهه در مرداد ماه سال جاری، در استان قم۷/ ۳۵ درصد و در استان کردستان، ۸/ ۵۰۰ درصد گزارش شده است. «دنیای اقتصاد» در این گزارش، با خوشه‌بندی استان‌ها در بازه‌های تورمی مختلف، تغییرات تورم در بازه یکساله را بررسی کرده است.
تغییرات یکساله
مرکز آمار شاخص قیمت مصرف‌کننده به تفکیک استان‌های کشور، مربوط به مرداد ماه امسال را منتشر کرد. مقایسه اعداد تورم در سال جاری با نرخ تورم در زمان مشابه سال قبل، حاوی نکات قابل تاملی است.
نرخ تورم ۱۲ ماهه در مرداد ماه امسال به ۲/ ۴۲ درصد رسید. کران بالای تورم، استان کردستان با نرخ ۸/ ۵۰ درصدی بود. در حالیکه در مرداد ماه ۹۷، بیشترین نرخ تورم مربوط به استان کرمانشاه و معادل ۵/ ۱۲۲ درصد گزارش شده بود. در نتیجه ماکزیمم تورم در سال جاری، ۳/ ۳۸ واحد درصد نسبت به زمان مشابه سال قبل رشد کرد. از آن طرف در کران پایین تورم نیز تغییرات گسترده‌ای رخ داده است. بیشترین تورم ۱۲ ماهه در مرداد ماه سال قبل، در استان‌های سیستان و بلوچستان و بوشهر تجربه شده و برابر با ۴/ ۷ درصد بود. در حالیکه کران پایین تورم در مرداد امسال، به استان قم هجرت کرد که برابر با ۷/ ۳۵ درصد بوده است. در نتیجه در مینیمم تورم استانی نیز ۳/ ۲۸۸ درصد جهش مشاهده می‌شود. می‌توان گفت که با رشد قیمت‌ها در طول یک سال گذشته، استان‌های کردستان، چهارمحال و بختیاری و ایلام بیشترین ضربه را خورده و بازندگان اصلی بی‌ثباتی اقتصادی بوده‌اند. چرا که نرخ تورم میانگین در این استان‌ها، بیش از ۵۰۰ درصد در مرداد ماه بوده است.
نکته دیگری که در اثر تغییر وضعیت تورمی از مرداد پارسال تا امسال به وجود آمده است: تعمیق فاصله تورمی بین استان‌ها. در مرداد ۹۷، فاصله بیشترین و کمترین تورم در بین استان‌ها، تنها ۱/ ۵ درصد بود، اما این شکاف در مرداد ۹۸ به ۱/ ۱۵ درصد رسید؛ به تعبیری می‌توان گفت که شکاف تورمی بین استان‌ها تا ۳ برابر افزایش یافت. در حقیقت در فضایی که اقتصاد به سمت بی‌ثباتی می‌رود، فاصله تورمی در نقاط مختلف جغرافیایی نیز بیشتر می‌شود. یعنی در مرداد ۹۶۶، در نقاط مختلف ایران، رشد قیمت‌ها نسبت به سال قبلش تقریبا یکسان بود، اما اگر در مرداد امسال به نقاط مختلف کشور سفر کنید، احتمالا قیمت برخی کالاها در برخی استان‌ها نسبت به استان‌های دیگر، تفاوت قابل‌توجهی دارد.
از نگاهی دیگر اگر تورم بالای ۱۰ درصد را به‌عنوان محدوده ممنوعه تورم در نظر بگیریم در مرداد سال قبل، ۱۰ استان کشور در این محدوده قرار داشتند. در حالیکه در مرداد سال جاری، محدوده ممنوعه باید طور دیگری تعریف شود، چرا که تورم میانگین نیز از سطح ۴۰ درصد فراتر رفته است. با این حال حتی اگر فرضا نرخ ۴۷ درصدی را به‌عنوان محدوده ممنوعه تورم در نظر بگیریم، ۹ استان در محدوده ممنوعه هستند. جالب اینکه از این ۹ استان، ۶ استان در مرز قرار دارند. در حالیکه در سال گذشته، استان تهران نیز در محدوده قرمز تورمی قرار داشت.
رصد آخرین وضعیت
در ماه گذشته، شتاب حرکت قیمت‌ها آرام شد و با تورم ماهانه ۶/ ۰ درصدی، کمترین رکورد این شاخص در طول ۱۷ ماه گذشته به ثبت رسید. البته در تمامی این استان‌ها، روند تورم به این شکل نبود. در برخی استان‌ها همچنان نرخ تورم ماهانه در سطح بالایی ماند و در برخی دیگر، حتی منفی شد. می‌توان استان‌ها را به ۳ دسته تقسیم کرد؛ استان‌هایی که تورم ماهانه منفی یا صفر ثبت کردند، استان‌هایی که تورم ماهانه زیر یک درصد داشته‌اند و استان‌هایی که همچنان با نرخ تورم ماهانه بالای یک درصد در حال دست و پنجه نرم کردن هستند. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد ساکنان ۸ استان در مرداد ماه، کاهش قیمت‌ها را تجربه کردند. منفی‌ترین تورم ماهانه مربوط به دو استان آذربایجان‌غربی و کردستان است. در کنار این دو استان، استان‌های آذربایجان‌شرقی، همدان، سیستان و بلوچستان، قزوین، زنجان و مازندران نیز با ثبت تورم منفی، برندگان ثبات قیمت‌ها در فضای اقتصاد کلان بوده‌اند.
همچنین تورم ماهانه کالاها و خدمات مصرفی در دو استان اردبیل و قم، صفر بوده است. دسته دوم، استان‌هایی هستند که نرخ تورم مثبت اما کمتر از یک درصد دارند. در این دسته، استان‌هایی چون خوزستان و خراسان رضوی، تورم‌های زیر میانگین کل کشور را ثبت کرده‌اند. اما استان‌های مرکزی، اصفهان، سمنان و گلستان فاصله چندانی با تورم ماهانه یک درصدی نداشته‌اند. در نهایت، گروه سوم استان‌هایی هستند که از ثبات نسبی قیمت‌ها در بقیه نقاط کشور جا مانده‌اند. اهالی کرمان، ایلام و هرمزگان با نرخ ۵/ ۱ تا ۲/ ۲ درصدی تورم ماهانه، چنین وضعیتی را در مرداد ماه تجربه کرده‌اند. بی‌ثبات‌ترین منطقه قیمتی در ماه قبل استان لرستان بوده است، چرا که شاخص قیمت‌ها و کالاهای مصرفی در این استان رشد ۸/ ۲ درصدی را ثبت کرده است.
