ساخت، احداث، نگهداری و حراست راه‌ها به عنوان یکی از تکالیف دولت و مطالبات مردمی از اهمیت بسیار برخوردار است. آزاد راه از جمله انواع راه است که به عنوان معبر رفت و برگشت به صورت کاملاً مجزا طراحی شده و فاقد هر گونه تقاطع‌های همسطح است. همچنین ورودی و خروجی آن در نقاط مشخص، معین و محدودی تعبیه می‌شود.

در گذشته ساخت آزاد راه به دلیل هزینه‌های بسیار از عهده دولت خارج بود به همین دلیل به صورت مشارکتی با بخش خصوصی اقدام به ساخت آزاد راه می‌کرد اما اکنون آزاد راه‌ها با کمک بخش خصوصی اداره می‌شوند و برای بازگشت سرمایه خود نسبت به دریافت عوارض جاده‌ای از مردم اقدام می‌کنند.

در قبال پرداخت عوارض آزاد راهی خدماتی برای مردم ارائه نمی‌شودنرخ عوارض آزاد راهی به منظور پوشش هزینه‌های تحمیل شده از خودرو به مسیر آزاد راه است و در کشور ما خودروها بر اساس وزن و حجم خود به چند کلاس تقسیم می‌شوند و هر کلاس خودرو مشمول پرداخت مبلغ مشخصی برای آزاد راه است.

بخش خصوصی از محل پرداخت این عوارض باید نسبت به رفع نقاط حادثه خیز، نصب علائم لازم و بهبود وضعیت مسیرها اقدام کند که گاهاً علی رغم افزایش نرخ عوارض عدم توجه به موارد اشاره شده را شاهد هستیم و این گونه است که با افزایش تصادفات جاده‌ای، نبود پارکینگ و مراکز خدمات رفاهی، عدم روشنایی جاده‌ها و… در آزاد راه‌ها مواجه می‌شویم. باید گفت در قبال پرداخت عوارض آزاد راهی خدماتی برای مردم ارائه نمی‌شود.

انتقادات از نرخ عوارض جدید

در شهریور ماه امسال بنا به اعلام وزارت راه و شهرسازی نرخ عوارض جدید تردد وسایل نقلیه اعلام شد که افزایش این نرخ با انتقاداتی از سوی مردم استان‌ها به ویژه استان مرکزی همراه بوده است.

استان مرکزی اتصال دهنده شهرهایی نظیر تهران و قم به استان‌های همجوار مانند لرستان و همدان بوده که از آزادراه‌های تهران-ساوه، ساوه-سلفچگان و ساوه- همدان برخوردار است.

در این آزاد راه‌ها نیز مساله پرداخت هزینه مربوط به عوارض عبور از آزاد راه در حین رفت و برگشت برای یک راننده تبدیل به معضل شده است و بدتر آنکه در این مسیرها از امکانات مطلوب استراحتگاهی و خدماتی هم برخوردار نیستیم که تا حدی مساله دریافت عوارض برای ترددکنندگان، قابل پذیرش باشد.

همه این مسائل از جمله نبود مراکز استراحتگاهی و خدماتی علاوه بر اینکه موجب خستگی رانندگان و افزایش تصادفات در این محورها می‌شود، موجب می‌گردد که بسیاری رانندگان خودروها تمایل به تردد در محورهای قدیم پیدا کنند تا نیازی به پرداخت عوارض نباشد و این مساله در محورهای قدیم موجب سنگینی تردد و افزایش بروز تصادفات شده است.

ایجاد مراکز خدماتی در محورهای آزادراهی مدنظر است

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: انتظار می‌رود حجم مسافرت‌ها در محورهای استان امسال کاهش پیدا کند اما بااین‌وجود در آزادراه‌های استان اقداماتی مانند خط‌کشی راه‌ها، لکه‌گیری جاده‌ها که بر عهده راهداری است و… را شاهد هستیم.

مهدی زندیه وکیلی ادامه داد: آزادراه تهران-ساوه علی‌رغم استاندارد بودن از حجم تردد بالا و تصادفات جاده‌ای برخوردار است که بایستی مسافران با رعایت نکات راهنمایی و رانندگی درزمینهٔ کاهش میزان تصادفات تلاش کنند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مرکزی بیان کرد: برای ایجاد مراکز خدمات رفاهی در آزادراه‌های استان طی دو سال اخیر مجوزهای لازم اعطاشده است و تعدادی نیز در مرحله ساخت است.

زندیه وکیلی اظهار کرد: دریافت عوارض آزادراه‌ها جزو سیاست‌های وزارت راه است و استانی نیست. تمامی آزادراه‌های کشور توسط بخش خصوصی اداره و دریافت نرخ عوارض بر اساس مصوبات هیأت دولت تعیین می‌شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار مرکزی افزود: آزادراه تهران – ساوه با توجه به اتمام بهره‌برداری بخش خصوصی به دولت واگذارشده است که در این مرحله برای کمک به شهروندان نرخ عوارض آن افزایش پیدا نکرده است. البته دریافت این نرخ برای نگهداری از آزادراه است که شامل آسفالت، تعمیر و… است که هرسال افزایش می‌یابد.

۲۲ درصد تصادفات جاده‌ای استان مرکزی در آزادراه‌ها اتفاق می‌افتد

در ادامه رئیس پلیس‌راه فرماندهی انتظامی استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با تحلیلی بر حوادث رانندگی ۱۱۱ ماهه نخست در محورهای مواصلاتی استان مرکزی اظهار داشت: در این بازه زمانی در حدود ۱۴ هزار و ۴۱۴ سانحه رانندگی در محورهای مواصلاتی استان رخ‌داده است که در این سوانح رانندگی ۴۲۷ نفر جان خود را از دست دادند.

سرهنگ ایرج کهریزی گفت: بر اساس کاربری نوع راه ۲۷ درصد تصادفات منجر به فوت در محورهای اصلی، ۲۲ در صد در آزادراه‌ها، ۲۱ درصد در بزرگ‌راه‌ها و ۳۰ درصد در محورهای فرعی و روستایی بوده است.

وی بیان کرد: در تصادفات منجر به فوت در ۶۳ درصد این سوانح مقصر وسیله نقلیه مربوط به خودروهای سواری، ۱۶ درصد کامیون‌ها، ۱۱ درصد وانت‌ها و ۷ درصد موتورسیکلت است و اتوبوس‌ها، عابران پیاده و ادوات راه‌سازی نیز هرکدام به میزان یک درصد در این سوانح مقصر تشخیص داده شده‌اند.

رئیس پلیس‌راه فرماندهی انتظامی استان مرکزی با تحلیل میزان تصادفات بر اساس محورهای وقوع تصادفات منجر به فوت در ۱۱ ماهه امسال اظهار داشت: تصادف منجر به فوت به ترتیب در آزادراه ساوه – تهران با ۴۰ فقره تصادف، محور قدیم ساوه – تهران ۲۵ فقره، آزادراه ساوه-همدان با ۳۲ فقره، محور کنارگذر اراک با ۱۴ فقره، محور اراک- قم با ۱۹ فقره، محور ازنا با ۱۳ فقره، محور قدیم ساوه – همدان با ۱۲ فقره، محور بوئین‌زهرا با ۱۲ فقره، محور اراک – توره با ۱۲ فقره، محور دلیجان -محلات با ۹ فقره بوده است.

کهریزی در ادامه با اشاره به نوع برخورد وسایل نقلیه در تصادفات منجر به فوت در جاده‌های استان گفت: ۴۵ درصد از سوانح رانندگی مربوط به واژگونی خودرو، ۳۸ درصد وسیله نقلیه با وسیله نقلیه، ۹ درصد مربوط به‌وسیله نقلیه با موتورسیکلت و ۸ درصد وسیله نقلیه با عابر پیاده بوده است.

وی افزود: ۶۳ درصد از تصادفات منجر به فوت به علت عدم توجه به جلو، ۱۹ درصد انحراف و تجاوز به چپ، ۶ درصد تخطی از سرعت مطمئنه، ۴ درصد عدم رعایت حق تقدم عبور، ۲ درصد به علت تغییر مسیر ناگهانی وسیله نقلیه، یک درصد عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه و ۵ درصد به سایر علت‌ها رخ‌داده است.

آزادراه تهران – ساوه و ساوه – همدان رکورددار تصادفات جاده‌ای در مرکزی

در ادامه مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: آزادراه تهران- ساوه تا سال گذشته بهره‌بردار آن بخش خصوصی بوده اما اکنون در اختیار اداره کل راهداری استان است و دو آزادراه دیگر ساوه- همدان و ساوه- سلفچگان در اختیار بخش خصوصی است.

علی زندی فر گفت: آزادراه تهران – ساوه و ساوه به همدان بیشترین حجم تصادفات جاده‌ای استان را دارا است.

مدیرکل راهداری افزود: علی‌رغم وجود بیشترین حجم تصادفات در آزادراه تهران – ساوه ازجمله محورهای استانداردی است که در آن به ازای هر ۵ کیلومتر یک پارکینگ، استقرار ۸ مجتمع رفاهی و سه باند عبوری قابل‌مشاهده و از روشنایی کامل برخوردار است.

وی ادامه داد: در آزادراه تهران- ساوه در مقایسه با آزادراه تهران- قم تردد وسایل نقلیه سنگین وجود دارد و نزدیک به ۸۰ درصد شیب آن اصلاح‌شده است.

مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان مرکزی بیان کرد: نرخ عوارض آزادراه در آزادراه تهران – ساوه یک‌سوم دو آزادراه دیگر است و آنچه دریافت می‌شود بابت نگهداری آن درزمینهٔ آسفالت، بحث روشنایی و… صرف می‌شود.

تعداد مراکز رفاهی در آزادراه ساوه -همدان اندک است که ۸ مورد آن با صدور موافقت اصولی دارای تغییر کاربری هستندزندی فر افزود: دو آزادراه دیگر با توجه به اینکه توسط بخش خصوصی اداره می‌شود، تا چند سال فرصت دارند تا هزینه‌هایی که سال‌های گذشته برای ساخت این آزادراه داشتند را با دریافت عوارض آزادراه به دست آورند. البته برای استفاده مردم به‌جای پرداخت عوارض گران راه جایگزین به‌منظور تردد وجود دارد به‌طوری‌که این راه‌ها شامل جاده قدیم ساوه- سلفچگان، جاده قدیم ساوه- همدان می‌شود.

مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان مرکزی خاطرنشان کرد: سال گذشته تعداد نقاط حادثه‌خیز استان ۳۲ مورد بود که ۱۰ مورد برطرف شد و امسال نیز با تخصیص بودجه ۱۰ نقطه در حال برطرف شدن است.

زندی فر گفت: تعداد مراکز رفاهی در آزاده راه ساوه -همدان اندک است که ۸ مورد آن با صدور موافقت اصولی دارای تغییر کاربری هستند.

وی یادآور شد: متولی ایجاد مراکز خدمات رفاهی در جاده‌ها اداره کل راهداری است اما افراد در صورت اقدام برای احداث رستوران و مراکز گردشگری باید مجوزهای لازم را از میراث فرهنگی را اخذ کنند.

وضعیت نامطلوب آزادراه‌های استان مرکزی از نظر وجود فضای اقامتی و استراحتگاهی

در ادامه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی در گفت‌وگو باخبرنگار مهر اظهار داشت: بر اساس قانون متولی اصلی مجموعه‌های بین‌راهی اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای است اما فرد در صورت ایجاد تأسیسات گردشگری مانند سفره‌خانه سنتی و فضاهای اقامتی باید در کنار اخذ مجوز حمل‌ونقل از اداره کل راهداری، مجوز میراث فرهنگی را هم داشته باشد و برای تعیین نرخ از میراث فرهنگی اقدام کند.

علیرضا ایزدی گفت: بر اساس توافقی که از سال‌ها پیش با اداره کل راهداری استان برای ایجاد مرکز اقامتی و پذیرایی در جاده‌ها وجود داشته، این مهم همچنان تداوم دارد.

وی ادامه داد: محورهای مواصلاتی ازجمله آزادراه‌های استان از بار ترافیک و تردد زیادی برخوردار هستند و موافق هستیم که با همکاری راهداری بر اساس حدفاصل قانونی مجوزهایی برای مراکز اقامتی صادر کنیم اما هنوز هم وضعیت استان در این حوزه مطلوب نیست و می‌توان مجوزهای بیشتری صادر کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی اظهار کرد: با توجه به اینکه در محور ساوه- همدان فضای اقامتی کمتر است، مجوزهای لازم ساخت در این حوزه صادرشده است. همچنین اکیپ‌های نظارتی اداره کل بر نحوه قیمت‌گذاری مراکز اقامتی در بین محورهای استان همواره نظارت می‌کنند.

بر اساس گزارش مهر، در این شرایط سخت اقتصادی افزایش نرخ عوارض آزادراهی و پرداخت آن برای ترددکنندگان دشوار است، اما غیرمنصفانه‌تر این است که درازای پرداخت این عوارض، خدمات مناسبی هم دریافت نکنند.

لازم است بر نحوه عملکرد بخش خصوصی در اداره آزادراه‌های استان نظارت شود تا شاهد ارائه خدمات مطلوب به مردم باشیم و از سوی دیگر دستگاه‌های متولی برای افزایش امکانات اقامتی و استراحتگاهی در محورهای آزادراهی استان برنامه‌ریزی اصولی و عملی را در دستور کار قرار دهند.

منبع :خبرگزاری مهر