سبد صادراتی ایران خالی است؛ به رغم اینکه ایران دومین کشور جهان به لحاظ تعداد همسایگان آبی و خاکی است اما سهم کالای ایرانی از بازار همسایگانشان تنها ۲,۲ درصد است.

به گزارش اکوپرشین به نقل از آنا، ایران به لحاظ موقعیت کم نظیر جغرافیایی و قرارگیری در مسیر کریدورهای بین المللی از معدود کشورهایی است که دارای فرصت کم نظیر و بی‌نظیری در حوزه تجارت خارجی است.

ایران با کشورهای افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، ترکیه، عراق و ارمنستان دارای مرز مشترک خاکی و با کشورهای عمان، قطر، کویت، امارات، بحرین، قزاقستان، روسیه و عربستان دارای مرزهای آبی مشترکی است، بنابراین ایران دومین کشور جهان به لحاظ تعداد همسایه هاست، اما متاسفانه تاکنون ظرفیت بالقوه خود را در این حوزه بالفعل نکرده است.

گواه این ادعا آمار مربوط به میزان صادرات ایران به ۱۵ کشور همسایه و سهم کالای ایرانی از بازار این کشورها طی سال ۲۰۱۹ است که نشان می‌دهد همسایگان آبی و خاکی ایران در سال گذشته در مجموع هزار و ۱۲۹ میلیارد و ۳۵۶ میلیون و ۵۹۴ هزار دلار کالا از کشورهای مختلف جهان وارد کرده‌اند که در این میان واردات ۱۵ کشور همسایه از ایران ۲۴ میلیارد و ۳۰۹ میلیون و ۳۹۰ هزار و ۱۳۱ دلار بوده است.

به‌عبارتی سهم کشورمان از بازار هزار و ۱۲۹ میلیارد دلاری همسایگانش تنها ۲,۲ درصد است که نه تنها جای تاسف دارد بلکه تلاش مضاعفی را در بخش تقویت و افزایش توان صادراتی کشور می‌طلبد.

رونق تولید در سایه افزایش توان صادراتی

در بحث اهمیت تقویت بخش تجارت خارجی باید گفت که این موضوع به ویژه در شرایط جنگ و تحریم اقتصادی موتور محرکه تولید و رونق تولید است که می‌تواند علاوه بر ایجاد وابستگی‌های اقتصادی منجر به وابستگی سیاسی با کشورهای همسایه شود.

همچنین افزایش حجم تجارت خارجی با همسایگان می‌تواند ضمن بی‌اثر کردن تحریم‌ها فرصت شغلی بسیاری را برای جوانان جویای کار فراهم کند.

متاسفانه سیاست‌های به کارگرفته شده در بخش تجارت خارجی چه قبل و چه بعد از برجام به جای تمرکز بر بازار همسایگان، بازار کشورهای اروپایی را در اولویت قرار داده بود به همین دلیل با آغاز دور جدید تحریم‌ها، اروپایی‌ها برای مصون ماندن از تحریم‌های دولت آمریکا از ادامه روابط تجاری با ایران کناره گیری کردند.

ایران برای جبران روابط تجاری قطع شده خود با اروپاییان در شرایط تحریم در حالی قصد ورود به بازار همسایگان خود را گرفت که مدت‌ها بود ظرفیت بازار ۶۰۰ میلیون نفری ۱۵ کشور همسایه از دید سیاست‌گذار مغفول مانده بود به همین دلیل ورود کالای ایرانی به جوامع مصرفی بازاری که بیخ گوشش قرار داشت کار بسی سختی بود که جای خالی فعالیت بی‌چون و چرای رایزنان اقتصادی وزرات امورخارجه در کشورهای همسایه را بیش از پیش می‌طلبد.

ضعف دیگری که ایران باید در سبد محصولات صادراتی خود به فکر اصلاح آن باشد به ارزش کالای صادراتی و وارداتی بر می‌گردد.

حسین مدرس خیابانی قائم مقام وقت وزیر صنعت در امور بازرگانی در ۱۹ آذر ۹۸ در این باره می‌گوید در مفهوم تفاوت میانگین ارزش کالاهای صادراتی و وارداتی مسیر اشتباهی ترسیم شده است به طوری‌که به جای واردات مواد اولیه و واسطه‌ای و صادرات محصول نهایی ساخته شده براساس آن و با ارزش افزوده، مواد اولیه را صادر و محصول نهایی با ارزش افزوده را وارد می‌کنیم.

به گفته وی باید در کنار افزایش حجم صادرات به فکر بالا بردن میانگین ارزش محصولات صادراتی خود با تبدیل مواد اولیه به محصول نهایی با ارزش افزوده بالا در سبد صادراتی خود باشیم.

کاهش سهم ایران از واردات کشورهای همسایه

مهدی میراشرفی رئیس کل گمرک ایران درباره آمار صادراتی ایران در ۸ ماهه امسال می‌گوید از فروردین تا آبان ۹۹ بیش از ۷۵ میلیون تن کالا به ارزش ۲۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار صادرات انجام شده که از نظر وزنی ۱۴ درصد و از حیث ارزش ۱۹ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.

وی با بیان اینکه روند کاهندگی صادرات کشور ماه به ماه در حال نزدیک شدن به شرایط عادی است، درباره مقاصد کالای ایرانی می‌افزاید عراق با ۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار در رتبه اول، چین با همین میزان در مقام دوم، امارات متحده عربی با ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار در رتبه سوم، ترکیه با یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار در مقام چهارم و افغانستان با یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار در جایگاه پنجم قرار دارد.

به گفته رئیس کل گمرک ایران از ابتدای سال تا آبان ماه، ۴ میلیون و ۴۷۱ هزار تن کالا از قلمرو کشورمان به سایر کشورهای همسایه ترانزیت شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۵ درصد کاهش داشته است.

برای بهبود بازار ایران در کشورهای همسایه نیازمند بکارگیری دیپلمات‌های اقتصادی کارگشته هستیم که با زبان تجارت آشنا بوده و در جهت تقویت منافع اقتصاد ملی خود برای کالای ایرانی بازاریابی کند.

همچنین باید کالای ایرانی از چنان کیفیتی برخوردار باشد که پای رقبای خود در مقاصد صادراتی را کوتاه و جای خود را تثبیت کند.