سهم ناچیز ایران از بازار ۶۰۰ میلیارد دلاری سنگ‌های قیمتی؛ تجارت بازار جهانی ســنگ‌های و سهم ناچیز ایران از این بازار که می‌تواند بهتر باشد و سهمی داشته باشد.

به گزارش اکوپرشین به نقل از آنا، ظرفیتی به نام سنگ‌های قیمتی در ایــران به صورت بالقوه وجود دارد که  مغفول مانده است، ضمن اینکه اقدامات کوچکی در ده‌های گذشته برای توسعه این ظرفیت ملی انجام شده است، اما آنچنان مشهود و ملموس نبوده است.

 حال سوال اینجاست که چرا و به چه  علت ایران از چنین ثروتی که با گردش بالایی در تجارت جهانی می‌درخشد، جا مانده است؟ آیا نمی‌توان برنامه مدونی برای بهبود وضعیت تجارت جهانی سنگ‌های قیمتی داشت؟ آیا نمی‌توان اشتغالزایی قابل توجهی از این تجارت برای جوانان ایرانی ایجاد کرد؟

برآوردهای انجــام شــده حاکی اســت کــه در چارچوب برنامه‌های توســعه ای در زیر ســاخت‌های بخش معدن، می‌توان سالیانه حداقل اشتغال ۴۰۰ تــا ۵۰۰ هزارنفــری را در ســطح کشــور به دنبال داشت تراش گوهر سنگ‌ها و بستری در قالب مشاغل خانگی صنعــت گوهر ســنگ امــروز به منبــع درآمد برای بســیاری از کشــورها تبدیل شده اســت، به ویژه هند و تایلند دو کشــور شاخص محسوب می‌شــوند که درآمد میلیاردی از این محل و اشــتغال وســیع آن دارند.

پیش از این رهبر معظم انقــلاب، بر جلوگیری از خام فروشی سنگ‌های قیمتــی و نیمه قیمتی تاکید داشــتند و طرح این موضوع از ســوی معظم له نشــانه اهمیت ایــن حوزه در ایجاد ارزش افزوده برای کشــور محســوب می‌شــود.

به طور کلی پنج بازارچه ســنگ‌های قیمتی، تراش خــورده و جواهر در اصفهان، مشــهد، دوغارون) واقع در خراســان رضوی مرز با افغانســتان)، کرمــان، همدان و راه انــدازی پایانه گوهرســنگ‌ها در مرز تایباد برنامه‌ریزی شــده اســت که چراغ نخست در اصفهان روشــن شد.

شهریور سال گذشته خداداد غریب‌پور رئیس هیئت عامل ایمیدرو اعلام کرد: در حوزه سنگ‌های قیمتی مشکلات زیادی از جمله گمرک، ارزش‌گذاری، صادرات و … باید ارزیابی می‌شد تا به عملکرد مناسب برسیم. بسیاری از این سنگ‌ها به صورت خام و بدون ایجاد ارزش افزوده از کشور خارج می‌شد، اما اقدامات لازم را برای کنترل آن آغاز کردیم.

رئیس هیئت عامل ایمیدرو گفت: دو دستور مناسب از طرف دولت و برای انجام این کار داشتیم. در مرحله اول برنامه عملیاتی ایمیدرو را برای ساماندهی به این بخش ارایه کردیم و در مرحله دوم از طرف دولت دستور گرفتیم تا هر کاری که لازم است صورت پذیرد. راهکارهای اجرایی باید به درستی اتفاق بیفتد تا در نهایت نتیجه مناسب را شاهد باشیم. گروهی از اقدامات شامل فعالیت‌های اکتشافی و ساماندهی به معادن گوهرسنگ آغاز شد تا با برنامه ریزی بهتری در این حوزه پیشروی کنیم.

غریب پور تاکید کرد: متاسفانه آمار درستی از میزان منابع کشور در این حوزه یا میزان خام‌فروشی وجود ندارد؛ بیش از ۷۰ درصد از برداشت‌هایی که در این حوزه (گوهرسنگ) انجام می‌شود غیر مجاز است. بی‌توجهی‌هایی که پیش از این به حوزه سنگ‌های قیمتی شده بود نیاز به قانون گذاری و رسیدگی در آن حوزه وجود داشت وجود حجم زیادی از قاچاق در این حوزه بیانگر هشدار برای بروزرسانی قوانین بود. پس تعرفه‌ها را به حداقل می‌رسانیم تا قاچاق سودی برای متخلفان نداشته باشد. پیش از این ۸۵ درصد سنگ‌های قیمتی کشور قاچاق می‌شد.

رئیس هیئت عامل ایمیدرو اذعان داشت: در حال حاضر در بازار ۶۰۰ میلیارد دلاری جهانی گوهرسنگ ها، سهم ایران کمتر از نیم درصد است. بنابر اهداف مورد توجه ایمیدرو در افزایش سهم ایران در تجارت جهانی، دستیابی به سهم نیم درصدی تا سال ۱۴۰۵ و سهم یک درصدی تا سال ۱۴۱۰ مورد توجه است.

پیش بینی میزان اشتغال سنگ‌های قیمتی چقدر است؟

سهم ۱۵۰ هزار نفری در بازار کار آمارهــای نیمه رســمی حاکی از آن اســت که امروز میزان اشــتغال در بخش گوهرســنگ‌ها بیش از این تعداد است، برآورد می‌شود که در قالب برنامه پنج ســاله هفتم نزدیک به ۵۰۰ هــزار نفر در این زمینه مشــغول به کار شــوند.

بخش زیــادی از اشــتغالزایی در این بخش به وســیله اجرای برنامه‌هایی است که به عنوان رونق مشاغل خانگی، ایجاد کارگاه‌های کوچک، بازارچه‌های خرید و فروش تراش در استانها محقق می‌شود.

دستیابی به سهم نیم درصد از ارزش بازار جهانی جواهرات در چارچوب برنامه هفتم توسعه به ارزش ۸.۳ میلیارد دلار و سهم یک درصدی تا سال ۱۴۱۰ به ارزش ۷.۹ میلیارد دلار انتظار میرود که نقشــه راه این صنعت در آینده است.

بیش از ۲۵۰ نوع قیمتی و نیمه قیمتی در کشور وجود دارد

مروری بر سنگ‌های نیمه قیمتی شناسایی شده در ایران بررســی‌های پیشــین در حوزه گوهر سنگها و مطالعــات زمین شناســی گویای آن اســت که انــواع عقیق و گارنت (اواروویت، گراســوال، پیــروپ و دیمانتوئیــد، در کوهــی، ترمالین، یشم، جاســپر آندروزیت، اپیدوت، آمتیست و فیــروزه) در ایران وجــود دارد.

همچنین برخی مطالعات گویای آن اســت که بیش از ۲۵۰ نوع ســنگ از جمله انواع گارنتها، ســفایر، سنگ یاقوت، فیروزه، عقیــق، انواع کوارتز، کریزوکوال، فلوریت، تورمالیــن، ماالکیت، آندالوزیت وغیره در کشورمان قابل کشف هستند.

کانی تورمالین در رگه‌های پگماتیتی گرانیت‌های مشــهد توده گرانیتی الوند، واقع در روستای ترکمان همدان در روســتای منــگاوی و همچنین کنــار جاده همدان – تویسر کان دیده میشوند.کانی توپاز در برخــی رگه‌های پگماتیتی گرانیت الوند دیده شــده و آثار آن در جزیره هرمز مشــاهده شده اســت.

کانی زیر کن در برخی از آپلیت هایی که در توده گرانیتی الوند را در دره عباس آباد قطع می‌کند، دیده می‌شود. در بزمان واقع در استان سیســتان و بلوچســتان گرانیتی وجود دارد که دارای دانههای زیر کن اســت.

تــوده گرانیتی زریگان در اســتان یزد نیز وجــود دارد. فلوریت کانســار پاچی مینا در نزدیکی سوادکوه، کانسار کمر مهدی در طبس و قهرآباد در سقز کوه لعل کان در نزدیکی کان در نزدیکی معدن ســرب و روی انگوران موجود اســت.فیروزه در نیشابور، شــهر بابک کرمــان، دامغان )باغو( و مشــهد )نیگنان( وجود دارد که در سطح جهان شناخته شــده است.

در کوهی در منطقه کوه تشتاب در جنــوب خاوری خور، در حاشــیه کویر محدوده کوه گبری در ۲۵ کیلومتری شــرق رفســنجان و جنــوب باختری ترود وجود دارد.

آمیتیســت در محدوده کوه گبری در ۲۵ کیلومتری شــرق رفســنجان، در منطقه میانــه )ترکمان چای(، در میان ســنگهای آندزیتی کنار اتوبان تهران – قزویــن رو بهروی نیروگاه شــهید رجایی در یک تپــه بازالتی و جنوب باختری ترود موجود است.ژاســپر پیرامون کــوه هموتیت در جنوب شرق ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد.

عقیق در منطقه شــرق قائن نزدیک شــاهرخت در دشــتی به نام بمــرود، جنوب باختری تــرود، میانه البرز مرکــزی، کرمان و خراســان جنوبی شناسایی شده است.ژیود در منطقه میــان جاده قم- تهران، منطقه شــرق قائن نزدیک شاهرخت در دشتی به نام بمرود وجود دارد.

گارنت سبز در باغ مینوی کرمان، در منطقه خلج مشــهد، در شیســتهای میکادار جاده همدان – مالیر) حواشــی زمان آباد)، در اســکارن‌های متورق تنگ حنا، در نیریز فارس، منطقه کوه گبری رفسنجان، کوه اهر، در اتسان زنجان، دره شاهســون مالیر، در ناحیه زند اهر، ناحیه علیای دره مراد بیگ همدان، منطقه تفت یزد، منطقه ساغند و منطقه تکاب موجود است. بریل در میکاشیست‌های کوه سنگی مشهد، در حوالی خواجه مــراد و در برخی پگماتیت‌های منطقه همدان وجود دارد.

گفتنی است، بایستی در این حوزه مسئولان به استاندارسازی لازم دست پیدا کنند و این توسعه تا زمانی که بازارچه‌های مرزی رونق پیدا نکند و برنامه‌های اکتشافی به صورت جدی دنبال نشود، محقق نخواهد شد.