افزایش اجاره‌بها گره‌ای بازنشدنی در زندگی مردم، به نظر می‌رسد، همچنان افزایش اجاره به کابوسی برای مستاجرانی تبدیل شده که در چشم بر هم زدنی باید یا قراردادهای خود را تمدید کنند، یا راهی بنگاه‌های املاک برای یافتن واحد مسکونی جدید برای خود و خانواده‌شان شوند.

این در حالی بوده که آمار و ارقام از رکوردزنی نرخ تورم اجاره‌بها در بهار امسال در مقایسه با پنج سال اخیر حکایت دارد.

پایگاه خبری اکوپرشین، الهام صادقی: اگر چه پیش‌تر برخی از تحلیلها، همچنین آمار و ارقام غیر رسمی که از بازار مسکن منتشر می‌شد، به ویژه در تهران، تا حدی این ذهنیت را ایجاد کرد که خرداد ماه امسال شاهد عقبگرد به نسبت محسوس در بهای مسکن و به تبع آن اجاره واحدهای مسکونی هستیم، اما به نظر می‌رسد، این تغییر یا بسیار مقطعی بوده یا آنقدرها نبوده که بتواند گره‌ای از کار مستاجرانی باز کند که این روزها تامین هزینه داشتن سقف و سرپناهی برای آنها به مهمترین دغدغه در زندگی تبدیل شده است.

چالشی به نام نبود سیاستگذاری اثرگذار در اجاره‌بها

در این میان باید عنوان کرد هرچند که بیان شده؛ قیمت‌های پیشنهادی اجاره‌بها در ماه اخیر نسبت به اردیبهشت ماه ۱.۹ درصد نزولی بوده است. ولی آمارهای مربوط به گزارش اردیبهشت ماه سال جاری بانک مرکزی نشان می‌دهد. اجاره‌بها نسبت به ماه مشابه سال ۱۳۹۹ در تهران را ۳۲.۶ درصد و در سایر مناطق شهری رقمی معادل ۳۶.۳ درصد رشد را تجربه کرده است.

این در حالی بوده که برخی از کارشناسان املاک و مسکن تاکید دارند؛ نرخ مسکن در معاملات مسکن اجاره‌ای در مقایسه با سال گذشته ۵۰ حتی تا ۱۰۰ درصد بیشتر شده است.

آنچه که گویای این مطلب است که حتی در شرایط پاندمی بیماری کووید۱۹سیاستگذارهای صورت گرفته در اجرای مصوبات مربوط به افزایش اجاره‌بها توفیق چندانی نداشته، روندی که پیامد ضعف حتی شاید نبود نظارت بر این بازار است.

شرایطی که احمدرضا سرحدی، کارشناس بازار مسکن نیز از آن به نوعی سخن گفته است، اینکه دولت و مسئولان بخش مسکن در خصوص اجاره‌بها نه تنها سیاستگذاری درستی نداشته، بلکه خطا‌های زیادی نیز در کارنامه کاری خود در این حیطه به ثبت رسانده‌اند.

تورم نقطه به نقطه چه می‌گوید؟

اما آمارهای مرکز آمار ایران درباره روند اجاره‌بها چه می‌گوید؟ در این خصوص باید بیان کرد که طبق اطلاعات این مرکز نرخ تورم نقطه به نقطه اجاره‌بهای مسکن در شهرهای کشور در  فصل بهار امسال بیش از ۲۹ درصد بوده که این میزان بالاترین نرخ تورم نقطه‌ای از بهار ۱۳۹۵ تاکنون به شمار می‌رود.

از سوی دیگر برآوردها حکایت از این دارد که بازدید آگهی‌ ها را اگر نشانه‌ای برای محاسبه میزان تقاضا در بازار اجاره مسکن بدانیم با یک حساب و کتاب ساده به عدد و رقمی می‌رسیم که از رشد ۹.۳ درصد در خردادماه گذشته در مقایسه با ماه ماقبل سخن می‌گوید.

افزایش ۲ برابری اجاره‌بها

در ادامه باید گفت در بازه زمانی اشاره شده میزان بازدید از آگهی‌های مربوط اجاره هم ۳.۴ درصد بیشتر شده است که این امر را می‌توان شروعی برای فصل داغ جابجایی ها دانست.

بازاری که بعضی از مستاجران که در گرمای تیر ماه به دنبال یافتن خانه‌ای جدید برای خود هستند، از افزایش تا دو برابری اجاره‌بها در آن گلایه دارند، اینکه در برخی از مناطق اکنون نسبت به تیرماه سال گذشته باید دو برابر اجاره بپردازند که خارج از توان بسیاری از آنها است.

کاهش ساخت و ساز تا افزایش هزینه نوسازی واحدهای مسکونی

این در حالی بوده که از نظر عده‌ای فعالان این بازار رکود خرید و فروش موجب شده تا نمودار نرخ‌های اجاره‌بها باز هم روند پر شتابی را تجربه کند. روندی که البته جدا از تمامی عوامل اشاره شده باید دلایل دیگری مانند کاهش ساخت و ساز را نیز به آن اضافه کرد.

علاوه براین برخی از مالکان هم به دلایل مختلف به خصوص هزینه بالای نوسازی و بازسازی واحد مسکونی که در تملک خود دارند تمایلی ندارند واحدهای خود را اجاره دهند یا اگر هم اقدام به این کار می‌کنند، اجاره‌بهای بالایی را در نظر می‌گیرند.

زیرا معتقد هستند بعد از جابجا شدن مستاجران و برای آمدن مستاجر جدید باید مبلغ زیادی را جهت نقاشی، تعویض شیرآلات یا … بپردازند که این امر نیز به نوسانات پرشتاب بازار و ضعف نظارت دولت باز می‌گردد.

در این خصوص هرچند که برخی سیاست ها نیز مدنظر قرار گرفته است مانند در نظر گرفتن سقف  افزایش مبلغ افزایش اجاره‌بها از سوی ستاد ملی کرونا، اما بررسی‌های میدانی حکایت از این دارد که اگرچه محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی عنوان کرده است؛ افزایش اجاره‌بهای سالیانه که برای تهران ۲۵ درصد  و دیگر شهرها ۲۰ درصد اعلام شده، در خصوص قراردادهای تمدید جواب داده است، ولی بسیاری از صاحبخانه ها برای فرار از این امر با بهانه‌های مختلف مستاجران خود را جواب می‌کنند.

 به طور نمونه یکی از شهروندان تهران در این باره به «نقد دولت» گفته است؛ در حالی که از صاحب خانه تقاضا کردیم رقم مورد نظر خود در باره ودیعه و اجاره‌بها را به ما اعلام کند تا در شرایط کرونا مجبور به جابجایی و متحمل شدن سختی‌های آن نباشیم، اما صاحب خانه عنوان کرد؛ دختر و دامادش به تازگی ازدواج کرده‌اند و قصد دارند تا در این واحد مسکونی سکونت کنند.

براین اساس ما به اجبار در بدترین شرایط و به رغم وجود محدودیت‌های‌تردد مجبور شدیم آپارتمانی را به سه برابر مبلغ اجاره‌ای که می‌پرداختم پیدا کرده و به آن نقل مکان کنیم.

وی ادامه داد بعد از گذشت بیش از دوماه متوجه شدیم که صاحب خانه قصد داشته تا واحد مسکونی خود را به رقمی بسیار بالا اجاره دهد و برای اینکه مجبور به رعایت سقف میزان افزایش اجاره‌بهای اعلام شده نباشد بیان کرده است که دخترش قصد اقامت در این آپارتمان را دارد.

البته در این میان باید گفت؛ به رغم همه تاکیداتی که بر سقف میزان افزایش اجاره شده، اما در فصل بهار امسال متوسط افزایش هزینه اجاره‌بها برای کل خانوار‌هایی که اقدام به تمدید قرارداد خود کرده‌اند، رقمی معادل ۳۹.۸ درصد بوده است.

اجاره‌های ۲۰ تا ۷۰ میلیون تومانی در مناطق شمالی پایتخت

به هر حال ضعف مدیریت در این بازار موجب شده در همه مناطق تهران میزان اجاره‌بها هر روز دچار نوسانات صعودی شود و در مناطق شمالی شهر نیز میزان اجاره ها حتی به بیش از ۲۰ میلیون تومان در ماه برسد، به عنوان مثال شما برای اقامت در آپارتمان ۱۵۵ متری سه خوابه در منطقه قیطریه که قدمت آن چهار سال است باید ماهانه ۲۵ میلیون تومان بپردازید البته ودیعه قابل پرداخت برای ملک عنوان شده نیز ۲۰۰ میلیون تومان است. این رقم برای  آپارتمان ۲۵۰ متر سه خواب در منطقه زعفرانیه نیز به اجاره ماهانه ۷۰ میلیون تومان و دیعه ۴۰۰ میلیون تومانی خواهد بود.

به هر حال در یک جمع بندی کلی باید گفت که افزایش اجاره‌بها همچنان به کابوس ادامه داری برای مستاجرانی تبدیل شده است که روزشمار ماه‌های سال قراردادشان به سرعت به ماه دوازدهم و روزهای پر دغدغه تمدید قرار داد یا یافتن خانه‌ای جدید می‌رسد، آنچه که با دلنگرانی برای تامین هزینه‌های و مطابقت دادن آن با روند صعودی اجاره‌بها گره خورده است، زیرا که هر سال درآمد بسیاری از اقشار جامعه در این رقابت نفسگیر عقب و عقب‌تر می‌ماند.