اکتشاف در کشورمان در محدوده‌­های معدنی به­‌طور کامل انجام نمی­‌شود، مهندس سیدرضا عظیمی از فعالان بزرگ حوزه معدن، تحصیلات خود را در دانشگاه‌های برتر ایران و جهان گذرانده‌اند.

به گزارش اکوپرشین به نقل از مجله نظام مهندسی معدن ایران: فعالیت در تمام سطوح معدنی، مسئول فنی معدن، مدیر اجرایی و دبیر شورای هماهنگی طرح احیاء، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس، مطالعه مبانی معدن‌کاری، تدریس مدیریت کنترل پروژه، برنامه‌ریزی و بازاریابی در قالب کارگاه‌های آموزشی از فعالیت‌های ایشان می‌باشد. در گفت و گوی این شماره با زندگینامه شغلی و حرفه‌ای ایشان آشنا می‌شویم.

ایشان جزء فعالان بزرگ حوزه معدن و از افرادی هستند که به صورت پله پله از کف معادن به جایگاه مدیریتی کلان دست یافته‌اند. تحصیل در دانشگاه‌های برتر ایران و جهان، کار در تمام سطوح معدنی از مسئول فنی معدن گرفته تا مدیر اجرایی و دبیر شورای هماهنگی طرح احیاء، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس، از مطالعه مبانی معدن کاری گرفته تا تدریس مدیریت کنترل پروژه، برنامه‌ریزی و بازاریابی است که در قالب کارگاه‌های آموزشی مواردی هست که شخصیت ایشان را از دیگر مدیران بخش معدن متمایز میکند

باسلام

-لطفا خلاصه‌­­ای از سوابق شغلی و تحصیلی خود را بیان فرمایید.

بنده فارغ التحصیل مهندسی معدن گرایش استخراج از دانشکده فنی دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۶ و کارشناسی ارشد مهندسی صنایع مدیریت سیستم و بهره‌­وری و ژئوتکنیک از دانشگاه کرتین استرالیا هستم و دوره­‌های تخصصی زیادی را در زمینه مدیریت و برنامه­‌ریزی گذرانده­ام. آغاز به کارم را با راه­‌اندازی یک شرکت معدنی به همراه ۷ نفر از دوستان فارغ­التحصیل دانشکده فنی رقم زدم که پس از یکسال به­‌دلیل شرایط خاص اقتصادی ناگزیر به انحلال آن شرکت شدیم ولی نکته قابل توجه این بود که تمامی دوستانم در این شرکت به جایگاه‌­های اجتماعی بسیار مناسب و بالا دست یافتند.

بعدها که تجربه کسب کردم و واکاوی شرایط آن زمان برایم از زاویه دیگری انجام شد، متوجه شدم تنها نکته مهم در فروپاشی آن شرکت نداشتن تجربه کار گروهی بود و اگر با تجربه اکنون آن شرکت را اداره می­‌کردیم قطعاً می‌­توانست یکی از بزرگ­ترین شرکت­‌های معدنی در سطح ایران و حوزه بین‌­الملل به حساب آید.

پس از انحلال شرکت فوق، در معدن کرومیت آبدشت به­‌عنوان مهندس و مسئول فنی گزنگ اصلی مشغول به کار شدم و طی مدت ۶ ماه توانستم با حذف موانع و ایجاد محیط انگیزشی، تولید را از بیشینه رکورد قبلی به میزان سه برابر افزایش دهم.

سپس در جایگاه‌­های مدیریت تعمیر و نگهداری کارخانه رنگ الوان، مدیر بازاریابی و روابط بین‌الملل، کنترل پروژه و کنترل کیفیت در مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران و مدیر کل دفتر امور اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت ایفای نقش نمودم.

تجربه اصلی بنده، مدیریت کنترل پروژه، برنامه­‌ریزی و بازاریابی است که در قالب کارگاه‌­های آموزشی نیز در همین زمینه‌­ها تدریس می­‌کردم.

در چند پروژه ملی و صنعتی نیز تجربیات خود را به نحو مطلوب اجرایی کرده‌ام.

در زمان اشتغالم در دفتر امور اکتشاف وزارت صمت برای ادامه تحصیل به استرالیا سفر کردم و پس از کسب مدارج علمی و تجربه در حوزه بین‌­الملل در سال ۱۳۹۶ با برگشت به ایران در جایگاه مشاور در شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران مجدداً مشغول به کار شدم و در همان سال با ابلاغ حکمی به­‌عنوان مدیر اجرایی و دبیر شورای هماهنگی طرح احیاء، فعال­سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس منصوب شدم.

-خلاصه‌­ای از مهم­ترین پژوهش‌­هایی را که تاکنون داشته‌­اید، بازگو فرمایید.

رتبه ­بندی توسعه معدنی استان­‌های کشور، یکی از مهم­ترین پژوهش‌­هایی بود که در طرح جامع استراتژیک معدن کشور مورد استفاده قرار گرفت.

تالیف کتاب نوآوری باز در معادن نیز در راستای پیاده­‌سازی نگاه نو در بخش معدن می‌­تواند به‌عنوان یک منبع برای توسعه واحدهای پژوهش و ارتقای شرکت­‌های معدنی مورد استفاده قرار گیرد.

شبیه­‌سازی پایداری شیب و پردازش تصویری آن نیز عنوان تحقیقات انجام شده در زمان تحصیلم در استرالیا است.

چندین مقاله نیز در حوزه رتبه­بندی و شبیه­سازی در مجله­‌های بین‌­المللی و ISI منتشر کرده‌­ام.

-شما به عنوان مدیر اجرایی و دبیر شورای هماهنگی طرح احیاء، فعال­سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس، مختصری در مورد این طرح توضیح و تاثیر آن بر اقتصاد کشور را بیان بفرمایید.

یکی از اقداماتی که در طرح احیای معادن محقق شد، پررنگ نمودن جایگاه معادن کوچک و ایجاد یک چارچوب استاندارد برای فعال­سازی و حمایت از این معادن بود. قطعاً با پرداختن به موضوع معادن کوچک مقیاس با ارتقای فرهنگ­سازی و توسعه این معادن، اشتغال پایدار و شکل‌گیری زنجیره‌­های پایین دستی محقق خواهد شد.

مواردی که در جایگاه ساختاری حوزه معدن تا کنون دیده نشده بود در طرح احیا به آن­ها پرداخته شد.

استارت آپ­ها و شرکت‌­های دانش بنیان و تهیه گزارش­‌های تخصصی مرتبط با معدن و صنایع معدنی در این طرح نقش و حضور پررنگی را داشته است. گزارش­هایی که به صورت تفکیکی براساس منطقه­‌ای، استانی و یا نوع ماده معدنی تهیه شد، مبنای برنامه­‌ریزی­های خاص قرار گرفتند.

-لطفاً آمار مختصری از معادن غیرفعال کشور را بیان بفرمایید. عمده‌­ترین مشکلاتی که منجر به تعطیلی این معادن شده‌­است، چه مواردی بوده است؟

در بررسی­های اولیه در طرح، تحلیل­‌های مختلفی به لحاظ آماری انجام شد و مشخص شد که حدود ۹۸٫۳ درصد معادن کشور از نوع معادن کوچک و متوسط هستند و حدود نیمی از آن­ها غیر فعال هستند.

برای احصاء مشکلات و دلایل فعال نبودن این معادن در قالب چند سفر استانی به صورت حضوری پرسشنامه‌­هایی توسط معدن­داران تکمیل و پس از جمع‌­بندی در قالب یک پلتفرم، تحت عنوان سطام (سامانه طرح احیای معادن) زمینه را برای ورود اطلاعات توسط معدن­‌داران و ایجاد یک فضای مناسب برای گردش کار برای رسیدگی به مشکلات آن­ها فراهم کردیم.

یکی از مهم­ترین مشکلات در بخش معدن، عدم دسترسی متوازن و شفاف به آمار و اطلاعات و دست­اندرکاران بخش معدن کشور است. اما در خصوص معادن، مشکلاتی همچون تامین مالی، مشاوره فنی، تامین زیرساخت راه و برق و موانع اداری اهم مشکلاتی است که احصاء شده­است.

– نقشی که سازمان نظام مهندسی معدن در طرح احیاء فعال­سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس می­تواند ایفا کند، را بیان بفرمایید.

سازمان نظام مهندسی معدن به­‌دلیل رسالت اجتماعی خود و داشتن زیرساخت­‌های لازم می­تواند در احصاء مشکلات و انجام امور کلینیکی بخش معدن به معدن­‌داران نقش کلیدی ایفا نماید.

با توجه به قراردادی که طرح با سازمان نظام مهندسی معدن ایران در خصوص تکمیل پرسشنامه‌­های مرتبط با معادن غیرفعال و نیمه معال ایفا نمود، اکنون فرصت مناسبی است که با حضور نمایندگان استانی سازمان نظام مهندسی معدن مجموعه‌­های دارای مشکل را فرخوانی نموده و یک به یک موارد و مشکلات را احصاء نمایند. با دسته­‌بندی آن­ها و ارجاع به طرح احیای معادن، فرصت‌­های لازم برای رفع موانع و مشکلات تسریع و با دقت بالاتری انجام خواهد شد.

-عمده‌­ترین مشکلات بخش معدن کشور و راه­کارهای پیشنهادی شما چیست؟ 

با انجام یک بررسی جامع در خصوص کشورهای توسعه یافته معدنی، دلایل و عوامل موفقیت آن­ها را ارزیابی کرده­ام که توضیح جزییات در فضای این متن نمی­گنجد اما می­‌توان مواردی همچون؛ چابک نبودن فضای بوروکراسی، تغییرات متعدد در انتصاب مدیران و نداشتن یک برنامه جامع اجرایی در حوزه معدن، عدم دسترسی به آمار و اطلاعات حوزه معدن و لحاظ ننمودن سیاست صیانت از سرمایه­‌گذاری در بخش معدن در ابلاغ بخشنامه‌­ها و دستورالعمل‌­های حوزه معدن نام برد.

یکی از مهم­ترین راهکارهای پیشنهادی، شفاف نمودن فرآیندها در قالب چارت و نمودار و تفویض به سازمان­های صمت استانی است.

برای رفع مشکل آمار، بایستی با محور قرار دادن سیستم کاداستر معدن، تمامی ارتباطات حوزه معدن را به آن لینک نمود تا حاکمیت و مدیریت بخش معدن بتواند بر مبنای آمار صحیح، هر لحظه شرایط موجود را تحلیل و بر مبنای آن برنامه­ریزی لازم صورت پذیرد.

ایجاد فضای مناسب برای هدایت و کوچینگ واحدهای معدنی کوچک از آغاز به­‌کار معدن­‌کاری و اکتشاف نیز می­تواند با به­‌کارگیری از تجربه­‌های موجود و هدایت صحیح، در فرآیندهای اجرایی کاهش خطا و تسریع در امور را با هم افزایی بهینه و ارتقاء دهد.

• متاسفانه در بخش معدن تاکنون توجه چندانی به ایده­های بنیادی و نوآورانه نشده ­است. به نظر شما آیا برداشتن شکاف بین دانشگاه‌­ها و بخش معدن تاثیری در ارتقاء جایگاه استارت‌آپ‌های معدنی دارد؟ لطفاً در این زمینه توضیح دهید.

قبلاً حرکت‌­های زیادی در خصوص ارتباط صنعت با دانشگاه انجام شده است.

اما آنچه دیده می­‌شود نشان از عدم موفقیت دارد. وجود پارک‌­های علمی فناوری با­عنوان و محوریت معدن و ایجاد فضای موثر ارتباطی بین رشته­‌ای و حرفه‌­ای در حوزه‌­های دیگر می­‌تواند در حل مشکلات و نوآوری نقش بسزایی ایفا نماید.

در حال حاضر، چندین شتاب­دهنده در حوزه معدن تشکیل شده­ است که اینجانب شخصاً با حضور و حمایت این مجموعه‌­ها تلاش کرده­ام تا فضای لازم برای گفت­‌وگوهای معدنی مهیا شود.

آنچه مهم است کوچینگ و منتورینگ، مجموعه‌­های نوپاست تا بتوانند با حضور در بخش و فضای معدن در کشور و شناخت مسائل ارزش آفرینی نمایند.

با قریب به ۱۲ استارت آپ طی این مدت همکاری داشته­‌ایم که با ارائه اطلاعات مناسب و برگزاری جلسات تخصصی مرتبط توانستیم زمینه را برای ارتقای آن­ها فراهم کنیم.

-آیا شرکت‌­های استارات آپی فعالی در بخش معدن و صنایع معدنی کشور که بتوانند با ایده‌­های خلاقانه نقشی اثربخش در رشد و توسعه معدن داشته باشند، وجود دارد؟ 

بله، خوشبختانه در حال حاضر پلتفرم‌­های مناسبی با محوریت بازار، نوآوری، شبکه‌سازی و فنی ایجاد شده که مطمئن هستم با حضور این مجموعه­‌ها تغییرات قابل توجهی در شفاف­‌سازی اطلاعات و ارتقای ارزش افزوده فراهم خواهد شد.

ادبیات جدیدی در بخش معدن شکل گرفته که نشان‌­دهنده توسعه فرهنگ­‌سازی در این بخش است.

در تیتر یکی از مجلات دیدم درج شده:” استارت آپ با طعم معدن”، برایم خیلی جالب به نظر رسید و گفتم این حرکت نو قطعاً ادامه دار خواهد بود.

باتوجه به عضویت جنابعالی در کارگروه تخصصی لیتیوم سازمان نظام مهندسی معدن ایران، راهکار پیشنهادی شما برای اجرایی کردن اهداف این کارگروه چیست؟

با شکل­‌گیری این کارگروه، سعی کردم با ایجاد روشی نو و با یک برنامه تخصصی برای ایجاد شبکه­‌سازی این حرکت را آغاز نمایم.

خوشبختانه در حال حاضر اطلاعات مناسبی در خصوص محورهای اصلی، دست­‌اندرکاران، موارد مرتبط در حوزه داخل و بین‌­الملل و فرصت­‌های موجود جمع‌آوری شده و نکته مهم اینست که با برنامه­‌ای که پیاده شد اکنون کارگروهی ایجاد شده که سطح دانش فنی و عمومی آن در حوزه لیتیم تقریباً برای همه اعضای کارگروه یکسان شده و در صورت وجود هرگونه پرسش و یا مسئله، این کارگروه می­‌تواند در حل آن بسیار قوی و موثر عمل نماید.

با توجه به نقش موفق این کارگروه، از طرف وزارت صمت به ایمیدرو نیز پیشنهاد شد در حوزه‌های دیگری که تا کنون به آن پرداخته نشده، در قالب همین روش به صورت اجرایی پرداخته شود.

چنانچه طرح‌­هایی در سازمان‌­های توسعه‌­ای مانند ایمیدرو، مرتبط با همین موضوعات تعریف شود این کارگروه و کارگروه‌­های مشابه می­‌توانند به عنوان شورای سیاست­‌گذاری و تبیین موضوعات و رفع موانع اطلاعاتِ مورد نیاز بسیار مفید واقع شوند.

-باتوجه به تحصیل شما در کشور استرالیا، لطفا تجربیات خود را در زمینه جایگاه اکتشاف در این کشور و مقایسه آن با کشورمان را بیان بفرمایید.

متاسفانه اکتشاف در کشورمان در محدوده‌­های معدنی به­‌طور کامل انجام نمی­‌شود و دلیل اصلی آن نیز نگرانی معدندار برای رسیدن سریع­تر به درآمد­زایی و یا تسریع در اخذ گواهی کشف است. نکته مهم­تر این‌ است که با معرفی ذخیره بیشتر، معدن­‌دار بایستی حقوق دولتی بیشتری براساس پروانه بهره‌­برداری پرداخت کند و حتی این مبالغ بایستی در زمانی که معدن­‌دار هنوز اقدام به استخراج ننموده، پرداخت شود.

به نظر اینجانب بایستی سیاست­‌های حاکمیت بخش معدن به سمت تشویق برای اکتشاف بیشتر تدوین شود و در کشورهای توسعه یافته در ابتدای کار تلاش بر اکتشاف کامل است و پس از آن با تعیین ابعاد دقیق ذخیره، روش بهره‌­برداری تدوین و طراحی می­‌شود.

مشکل اصلی در کشورمان عدم انجام اکتشاف کامل قبل از طراجی برای بهره­‌برداری است. نکته مهم­تر تعاملات سایر ادارات مانند منابع طبیعی و محیط زیست است.

به جرأت می‌­توان گفت که به‌­دلیل نداشتن منطق مشترک و صحیح فی‌مابین دستگاه‌­های اداری، نه می­‌توان اکتشاف را درست انجام داد و نه اینکه برنامه‌­های بلند مدت تدوین نمود.

مهم­ترین رکنی که در استرالیا برای سرمایه‌­گذاری در بخش معدن وجود دارد: “سیاست ثابت بلند مدت، شفاف‌سازی و صیانت از سرمایه‌­گذاری” است که متاسفانه تقریباً هیچ­کدام در ساختار اداری بخش معدن کشورمان لحاظ نمی­گردد.

-چه توصیه‌­ای به فارغ التحصیلان و افرادی که تازه به فعالیت­‌های معدنی مشغول شده­اند، دارید؟

در ابتدا به این فارغ­التحصیلان معدنی تبریک عرض می­‌کنم که رشته خوبی را برگزیده‌­اند. در مقاله­‌ای برای مشاغل آینده بخش معدن مطالعه می­‌کردم و نکات جالبی برای معدن­کاران و مهندسین معدن که در بیست سال آینده قرار است کار کنند، را درج نموده بود.

مهم­ترین کار برای عزیزان تازه فارغ­التحصیل، ارتقای مهارت­‌های فردی در زمینه­‌های نرم افزاری، سیستم‌­های حل مسئله و رفع گلوگاه­‌های کاری است.

زیرساخت‌­هایی مثل تسلط به زبان­های خارجی، فنون مذاکره، ­فزار و کامپیوتر، اپلیکشن­‌های تخصصی و ارزیابی‌­های تخصصی فنی و اقتصادی از جمله موارد ضروری برای هر فرد معدنی است که در آینده بایستی به آن­ها مسلط باشد.

-لطفاً خاطره‌­ای از دوران کاری خود را بیان فرمایید.

 در زمانی که مدیر کل دفتر امور اکتشاف بودم، طی بازدیدی که از یکی از استان­های کشور داشتم، به مسئول مربوطه گفتم کالک ثبت معادن را برایم بیاور تا ببینم فرآیند و اجرای کاری در استان به چه نحوی است (در آن زمان فرآیند ثبت محدوده­‌های معدنی بر روی کالک و به صورت دستی انجام می‌­شد)، ایشان گفتند کالک در گاوصندوق و نزد حراست سازمان است و مسئول مربوطه الان تشریف ندارند! گفتم کالک برای تمامی مراجعین باید در دسترس باشد و قابل دیدن.

ایشان پاسخ داد: در معرض دید بودن کالک، مشکلاتی را ایجاد می­‌کند و سازمان ترجیح داده که در دسترس همگان نباشد و هر فردی واقعاً خواست محدوده ثبت نماید، برایش بیاوریم. خلاصه اینکه در اولین اقدام پس از برگشت به دفتر کارم یک بخشنامه برای استان­ها تحت عنوان “الزام در نصب کالک معدنی” در تابلو اعلانات سازمان صمت استان­‌ها ابلاغ نموده و سپس تیتر یک خبر تنظیم شد “شفاف­‌سازی اطلاع‌­رسانی و محدوده‌­های معدنی” و قدم بعدی نیز اجرایی نمودن سیستم کاداستر معدن بود که قبل از سفر تحصیلی به استرالیا اجرای آن آغاز شد.

قبلاً بحث کاداستر معدن مطرح شده بود اما هنوز اجرایی نشده بود.

آغاز به­ کار سیستم کاداستر فعلی و ثبت محدوده‌­های معدنی از زمان مدیریت اینجانب کلید خورد و امیدوارم با حمایت و تقویت آن ضمن شفاف­‌سازی اطلاع‌­رسانی بخش معدن بتوانیم برنامه‌ریزی جامع و پویا در بخش معدن را با اطلاعات صحیح فراهم نماییم. یکی دیگر از اقدامات موثر در بخش معدن تهیه دستور­العمل تمدید پروانه­‌های اکتشاف و صدور گواهینامه­‌های کشف و ابلاغ تفویض آن به سازمان صمت استان­ها بود که در زمان خود برای تسریع و حل مشکل فرآیندهای اکتشافی کاری بزرگ بود که صدها نفر را از مراجعه حضوری به وزارت صمت نجات داد. 

باسپاس از اینکه وقت خود را به مجله ما اختصاص دادید و در این گفت­و­گو شرکت کردید.

اینجانب هم از لطف و هماهنگی شما برای ایجاد فرصت انتقال تجربیات به دوستان معدنی سپاس­گزارم.