چالش‌های پیش رو در تعامل محیط زیست و معدن، یکی از نهادهایی که به صورت ذاتی و قانونی معارض فعالیت‌های معدنی می‌باشد سازمان حفاظت محیط زیست بوده که در همه اعصار جزو سه نهاد اول معارض با فعالیت‌های معدنی شناخته می‌شود .

به گزارش پایگاه خبری اکوپرشین به نقل از کارگروه تحقیقاتی معدنی شهید حسام خوشنویس: محمد تقی رادمان، دبیرکارگروه معدن دولت سایه نیز با اشاره به چالش‌های میان بخش معدن وزارت صمت و سازمان محیط زیست، ضمن ابراز امیدواری بر رفع این چالش‌ها در دولت سیزدهم، رسیدگی به مسائلی از جمله حل مناقشه مناطق اکتشاف معدنی در مناطق شکار ممنوع و همچنین جریمه‌های محیط‌زیستی بخش معدن را از جمله اولویت‌های این دو نهاد برای رفع چالش‌ها دانست.

چالش‌های تعاملات مهم این دو بخش در سه گروه ذیل طبقه بندی می‌گردد؛

-استعلامات قبل از شروع فعالیت معدنی

-شوراها و کارگروه‌های تصمیم گیرنده

-پایش آلاینده‌ها

۱- استعلامات قبل از شروع فعالیت معدنی

طی دو مرحله از مراحل ۱۵ گانه معدنکاری از سازمان حفاظت محیط زیست استعلام به عمل می‌آید؛

الف – قبل از صدور پروانه اکتشاف ( ماده ۲۴ قانون معادن )

در این مرحله محدوده مورد تقاضا توسط وزارت صمت بررسی می‌گردد اگر محدوده مورد استعلام در مناطق ۴ گانه حفاظت شده ( این مناطق شامل پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده می‌باشد ) قرارداشته باشد که پاسخ استعلام منفی است. در غیر این صورت نامه استعلام به سازمان محیط زیست صادر خواهد شد.

چالش‌های این مرحله؛

-توسعه محدوده‌های حفاظت شده در دولت نهم و دهم بدون استعلام از وزارت صمت توسط سازمان محیط زیست و تداخلمحدوده‌های حفاظت شده با محدوده‌های معدنی در ۴۰ نقطه (مثال؛ منطقه شکار ممنوع سلفچگان )

-عدم تدقیق محدوده‌های قدیمی اعلام شده به وزارت صمت ( مثال؛ رودخانه ای که سال ۱۳۵۴ وجود داشته الان وجود خارجی ندارد) و جریمه سنگین و غیر قانونی وضع شده برای این عوارض

-قفل شدن پتانسیل‌های اکتشافی در مناطق شکار ممنوع که جزو مناطق ۴ گانه نمی باشند ( مثال؛ منطقه بهرام گور که حتی اکتشاف چکشی و پی جویی هم در آن ممنوع اعلام شده )

ب – قبل از صدور مجوز تاسیس صنایع معدنی و فرآوری

در این مرحله متقاضی تحت نظارت وزارت صمت اقدام به تعامل با سازمان محیط زیست نموده و پس از ارائه طرح بهره‌برداری صنایع معدنی خود به این سازمان نسبت به تهیه و ارائه طرح زیست محیطی برای صنایع مد نظر خود می‌نماید. پس از انجام مراحل فوق پاسخ استعلام صادر خواهد شد.

چالش‌ها؛

-قیمت سرسام آور طرح‌های زیست محیطی که توسط منسوبین کارمندان محیط زیست نوشته می‌شود ( امضاهای طلایی)

۲-شوراها و کارگروه‌های تصمیم گیرنده

دو شورا، یک کارگروه و یک ستاد در سطح کلان در کشور وجود دارند که تصمیمات آنها در حوزه مشترک محیط زیست و معدن موثر می‌باشد؛

الف – شورای عالی معادن

چالش‌ها؛

-انفعال بخش معدن در مقابل محیط زیست ( متاسفانه خروجی‌های جلسات شورا نشان از انفعال بخش معدن در مقابل نهادهای معارض مانند محیط زیست دارند ). نکته مغفول در این تعاملات بی توجهی به بنهای قانون معادن در این جلسات می‌باشد.

ب – شورای عالی حفاظت محیط زیست

چالش‌ها؛

-عدم وجود نماینده وزارت صمت ( بخش معادن و صنایع معدنی) در این شورا

-تصمیمات مخالف قانون معادن و آئین نامه اجرایی آن که باعث تقابل دو نهاد معدنی و زیست محیطی می‌شود

ج – کارگروه تعامل با محیط زیست

چالش‌ها؛

-متاسفانه تعامل، شکل بیع به خود گرفته است؛ “توسعه محدوده حفاظت شده در مقابل اجازه فعالیت چند محدوده” که در شان دو نهاد نیست و نیازمند تعریف ساز و کار قانونی

د – ستاد تسهیل و رفع موانع تولید

۳-پایش آلاینده‌ها

آلاینده‌های زیستی و تنزل کیفیت خاک‌های مناطق معدن کاری، آب‌های سطحی و زیرزمینی، مشکلات ناشی از زهاب اسیدی معادن، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، آلودگی بصری و اثرات اکولوژیکی( تاثیرات منفی بر تنوع زیستی، پوشش گیاهی، گونه‌های نادر و حیات وحش منطقه) سلامت محیط زیست و انسان را در معدنکاری و صنایع وابسته به خطر می‌اندازد. پایش این موارد به خوبی انجام می‌گردد اما مشکلاتی در تعامل محیط زیست با معدن در این بخش وجود دارد؛

چالش‌ها؛

-مراجعه مستقیم مامورین محیط زیست به بهره‌بردار به بهانه تذکر که خلاف قانون است.

-هزینه و جرائم سنگین برای گونه‌های جانوری و پوشش گیاهی که در قالب طرح‌های زیست محیطی اخذ می‌شود

-عدم برخورد جدی با سازمان انرژی اتمی در مورد تخلفات زیست محیطی معادن و مواد تحت پوشش این سازمان

-نبود طرح و راهکار مناسب برای اصلاح فرآیندهای آلوده کننده آبهای سطحی و زیر زمینی