هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ ایران ایر با شناسه (Registe EP-IRP ) اولین پرواز خود را در دوازدهم ژوئن سال ۱۹۷۴ انجام داده است؛ در طول قریب به ۳۷ سال پرواز و قبل از سقوط در باغ‌های نزدیک ارومیه،‌ این هواپیما حوادث دیگری را نیز تجربه کرده است که از جمله آنها حادثه هوایی در شیراز در سال ۷۹ بود اما با حادثه ۱۹ دی ماه ۱۳۸۹ این پرنده برای همیشه با پهنه آسمان خداحافظی کرد و بیش از ۷۷ نفر از هموطنان را نیز با خود به کام مرگ کشاند.

بنابراین گزارش سازمان بازرسی کل کشور دو روز گذشته پس از ۱۸ ماه از وقوع سانحه هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ ایران‌ایر در پرواز تهران-ارومیه، خطای انسانی، شرایط نامناسب جوی و ضعف کارایی عملیاتی هواپیمای بوئینگ را سه عامل بروز این سانحه اعلام کرد.

طبق اعلام سازمان بازرسی کل کشور “ضعف کارایی عملیاتی هواپیمایی بوئینگ سانحه دیده” از علل سقوط این هواپیما بوده است؛ هواپیمای ساقط شده در سال ۱۹۷۴ تحویل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران گردیده و موتورهای ۱ و ۳ آن که لحظاتی قبل از سقوط از کار افتاده‌اند به صورت دست دوم با ساعات پروازی حدود ۵۸۰۰۰ تا ۶۷۰۰۰ ساعت در سال ۲۰۰۷ خریداری و در تاریخ ۱۷/۸/۲۰۱۰ میلادی بر روی هواپیما نصب شده که با توجه به وضعیت سیکل‌های پروازی و چک‌های دوره‌ای آن امکان پذیر بوده است؛ لیکن از آنجا که تولید این هواپیما در سال ۱۹۸۴ متوقف گردیده و بیش از سه چهارم هواپیماهای ساخته شده از این نوع از رده خارج و ما بقی عمدتاً به صورت هواپیمای باری مورد استفاده قرار می‌گیرد لذا به کار گیری آنها در جابه‌جایی مسافر صحیح به نظر نمی‌رسد.

در گزارش سازمان بازرسی کل کشور آماده است که به علت تکنولوژی قدیمی به کار گرفته شده در این هواپیما تنها ۱۲ پارامتر پروازی در F.D.R آن ضبط می‌شود علاوه بر آن احتمال خاموش شدن موتورها در صورت افزایش ناگهانی و سریع قدرت موتور وجود داشته است؛به طور کلی پس از خاموش شدن موتورهای شماره ۱ و ۳ در عرض چند ثانیه هواپیما داخل واماندگی و سقوط گردیده که اظهار نظر قطعی در خصوص علل خاموش شدن آنها منوط به بررسی قطعات داخلی موتورهای شماره ۱ و ۳ است.

در این گزارش به طور غیرمستقیم بر تخلف هما مبنی بر کارگیری این هواپیما در قالب هواپیمای مسافری، و نه کارگو، اشاره شده است.

* آنچه بر بوئینگ‌های جهان گذشته است

بنابراین گزارش شرکت بوئینگ بزرگترین شرکت آمریکایی فعال در بخش هوافضا و هواپیماسازی و اولین تولیدکننده جهانی هواپیماهای تجاری مسافری است و پس از این شرکت تولید کننده هواپیما، شرکت هواپیمایی ایرباس در مقام بعدی قرار دارد.

بوئینگ در ۱۵ جولای ۱۹۱۶ توسط “ویلیام بوئینگ” و “جورج کنراد وسترولت” مهندس نیروی دریایی آمریکا در “سیاتل واشنگتن” تأسیس شد اما در سال ۲۰۰۱ مقر خود را به شیکاگو منتقل کرد.

بنابراین گزارش بوئینگ ۷۲۷ تا چندی پیش یکی از هواپیماهای مقبول ایرلاین‌ها بود زیرا توانایی فرود آمدن در باندهای فرودگاهی کوچک‌تر را داراست و در عین حال می‌تواند مسافت‌های متوسط را ‌طی کند؛ این توانایی در هواپیمای مدل ۷۲۷ موجب شده تا شرکت‌های هواپیمایی قادر باشند مسافران و توریست‌ها را از شهرهای پر‌جمعیت که فرودگاه‌های کوچکی دارند به مقاصد توریستی در سراسر دنیا جابه‌جا کنند.

در پایان قرن بیستم، هواپیمای Boeing727 هنوز بخش قابل توجهی از ناوگان هوایی بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی را به خود اختصاص داده بود‌ ولی وقایع گوناگونی این محبوبیت را به تدریج کم رنگ‌تر کرد.

به عقیده کارشناسان وضعیت اقتصادی پس از حوادث ۱۱ سپتامبر را می‌توان یکی از مهمترین این وقایع نام برد که بیش از همه بر صنعت هواپیمایی ایالات متحده تأثیر گذار بود؛ همچنین اغلب ایرلاین‌ها به سراغ هواپیماهای دوموتوره می‌رفتند تا بتوانند از این طریق در مصرف سوخت صرفه جویی کرده و هزینه های خود را کاهش دهند.

با افزایش قیمت سوخت، استقبال کمتر مردم از سفرهای هوایی و هزینه‌های بالای نگهداری و تعمیر این نوع هواپیما، شرکت هواپیمایی Delta آخرین شرکتی بود که در سال ۲۰۰۳ میلادی این مدل بوئینگ را از ناوگان هوایی خود خارج کرد؛ هم‌اکنون بوئینگ ۷۲۷ تنها در شرکت‌های هواپیمایی تازه‌کار و کوچک و ایرلاین‌های باربری و چارتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

* سوانح بوئینگ ۷۲۷ در دنیا

بنابراین گزارش تا سال ۲۰۱۰ میلادی این هواپیما در مجموع ۳۲۵ حادثه را به ثبت رساند که از این تعداد ۱۱۰ مورد سانحه هوایی به سقوط و مرگ ۳ هزار و ۷۰۴ نفر انجامید و ۱۷۸ مورد هواپیما ربایی آن نیز به مرگ ۳۴۵ نفر منجر شد.

برخی سوانح ۷۲۷ در دنیا شامل موارد زیر است:

۱- در ژوئن ۱۹۷۵ میلادی یک پرواز Eastern Air Lines به دلیل یک ریز – انفجار سقوط کرد.

۲- در فوریه ۱۹۸۵ یک پرواز شرکت “ایبریا ایرلاینز” پس از برخورد با آنتن تلویزیون در لحظه فرود در بیلبائو دچار سانحه شد.

۳- در مارس ۱۹۸۶ یک پرواز شرکت مکزیکانا به دلیل گرم شدن بیش از حد لاستیک‌ها در لحظه بلند شدن، در ارتفاع ۲۹ هزار پایی آتش گرفت؛ در اثر انفجار تایر چرخ اصلی، لوله های سوخت پاره شدند و به سیستم برق و هیدرولیک آسیب رسید.

۴- در مارس ۱۹۸۸ یک پرواز شرکت “آویانکا” در میان کوه‌ها سقوط کرد؛ علت این حادثه خطای انسانی خلبان بود.

۵- در ۲۷ نوامبر ۱۹۹۶ پرواز ADC Airlinesخلبان کنترل پرواز را از دست داد.

۶- در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۳ یک ۷۲۷ چارتر به دلیل اضافه بار سقوط کرد.

۷- ‌در ۲ ژانویه ۲۰۱۰ یک پرواز شرکت Congolese در شرایطی که اساسأ نیاز به تعمیر داشت در لحظه بلند شدن از روی باند، سقوط کرد.

* سوانح بوئینگ ۷۲۷ در ایران

به گزارش فارس فعلاً آخرین سانحه هوایی بوئینگ ۷۲۷ در شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران رخ داده است؛ ‌در ۹ ژانویه ۲۰۱۱ میلادی مطابق با ۲۰ دی‌ماه سال جاری، یک فروند ۷۲۷ ‌هما به دلیل شرایط نامناسب آب‌و‌هوایی و دید پایین در نزدیکی روستایی در حاشیه ارومیه، به زمین برخورد کرد که طی این سانحه ۷۷ نفر جان باختتد.

در ۲۴ فروردین ۱۳۸۹ پرواز شماره ۳۸۳ ایران‌ایر که قرار بود ساعت ۰۶:۲۵ ‌مسافران را از تهران به مقصد زاهدان جابه‌جا کند به علت نقص فنی به مهر‌آباد بازگشت؛ بوئینگ ۷۲۷ این پرواز ۱۵ دقیقه پس از بلند شدن و پرواز در آسمان، به فرودگاه مهر‌آباد بازگشت و تمامی مسافران آن پیاده شدند که یک مقام ایران‌ایر در این‌باره به فارس گفت: دلیل بازگشت بوئینگ ۷۲۷ ایران‌ایر به فرودگاه مهر‌آباد بروز نقص فنی در هواپیما بود.

در ۳۰ دی‌ماه ۱۳۸۸ یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ ایران‌ایر مسیر تهران – بندرعباس – چابهار پس از یک ساعت و بیست دقیقه پرواز در این مسیر دچار نقص فنی شد و به فرودگاه مهر‌آباد برگشت؛ این هواپیما به شماره پرواز ۳۵۸ مسیر تهران – بندرعباس – چابهار که قرار بود در ساعت ۶:۱۵ دقیقه فرودگاه مهر‌آباد را به مقصد بندرعباس ترک کند، با ۵۳ دقیقه تأخیر در ساعت ۰۷:۰۸ این فرودگاه را ترک کرد.

مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری در این‌باره به فارس گفته بودند: هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ هما که ساعت ۰۷:۰۸ امروز مهر‌آباد را به مقصد بندرعباس و چابهار ترک کرده بود، پس از حدود یک ساعت و ۲۰ دقیقه پرواز در ساعت ۰۸:۲۸ به دلیل بروز نقص فنی و ایجاد اشکال آنی در سیستم هواپیما مجبور به بازگشت (دایورت) به فرودگاه مهر‌آباد شد.

در صبحگاه تیر‌ماه ۱۳۸۸ نیز یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان که از تهران به سمت عسلویه در پرواز بود، ساعت ۸ و ۲۵ دقیقه به علت بروز نقص فنی در یکی از موتورهای هواپیما مجبور به فرود اضطراری و در عین حال ایمن شد؛موتور شماره سه این هواپیما پس از ترک فرودگاه مهرآباد در نزدیکی‌‌های اصفهان دچار اشکال شد و خلبان برای ایمنی بیشتر تصمیم به عدم ادامه مسیر می‌گیرد و در فرودگاه شهید بهشتی اصفهان فرود می‌آید.

به گزارش فارس بوئینگ ۷۲۷ در ایران چهار سانحه پرخطر داشته که تمامی آن مربوط به ایران‌ایر بوده است؛ در سانحه ‌بوئینگ هما در ارومیه، ۷۷ کشته و در سانحه بوئینگ ۷۲۷ هما در رشت به علت خطای خلبان که در خرداد ۱۳۷۵ رخ داد، چهار نفر کشته شدند.‌

همچنین در خرداد ۱۳۵۹بوئینگ ۷۲۷ هما به علت سقوط در مسیر مشهد ۱۲۸ کشته داد و در سانحه‌ای دیگر که تیر‌ماه ۱۳۶۲ رخ داد، این هواپیما در مهرآباد منهدم شد.‌‌

گزارش فارس حاکیست، تاکنون ۱۰۲ سانحه بوئینگ ۷۲۷ در جهان رخ داده است که حادثه بوئینگ هما در رده بیست‌و‌هفتم از نظر شدت سانحه قرار دارد.‌

بنابراین گزارش هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ هما که جان ۷۷ نفر از هموطنان بی‌گناه را گرفت، خود ۳۷ ساله بود و چهار ماه قبل از وقوع سانحه برای مرتبه چندم اورهال (تعمیرات اساسی) شده بود و این در حالی است که طبق گفته کارشناسان در هیچ جای دنیا هواپیمایی را بیش از سه بار تعمیرات اساسی نمی‌کنند.

* ممنوعیت ورود بوئینگ ۷۲۷ هما به اتحادیه اروپای از تیرماه ۱۳۸۹

به گزارش فارس اتحادیه اروپا در تیرماه ۱۳۸۹، فهرستی از هواپیماهای ایران‌ایر منتشر کرد که اجازه پرواز به کشورهای عضو این اتحادیه را ندارند؛ اتحادیه اروپا، دلیل چنین اقدامی را توجه به ایمنی پروازها اعلام کرده بود.‌

هلن کرنس، سخنگوی کمیسیون حمل و نقل اتحادیه اروپا در این باره گفته بود: پس از بازرسی ایمنی هواپیماهای ایران ایر، هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷ و بوئینگ ۷۲۷ و ایرباس‌های ۳۲۰ این شرکت به فهرست ممنوعه پرواز به اتحادیه اروپا اضافه شده است.‌

کرنس گفته بود: ما به طور مشخص به موارد مربوط به ایمنی پرواز توجه می‌کنیم و کنترل‌های ما به طور کامل بر امن بودن پروازها متمرکز است و نه چیز دیگر.‌

به گزارش فارس این در حالی است که بلافاصله پس از انتشار ‌خبر ممنوعیت پرواز هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷، بوئینگ ۷۲۷ و ایرباس ۳۲۰ متعلق به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به اتحادیه اروپا، هما اعلام کرد که پروازهای این شرکت هواپیمایی به مقصد کشورهای اروپایی با استفاده از ناوگان ایرباس مورد تایید کمیسیون اروپا ادامه خواهد داشت.

در حال حاضر سه فروند بوئینگ ۷۲۷ در ناوگان هوایی کشور موجود است که متعلق به سال‌های ۱۹۷۶ و ۱۹۷۵ میلادی است‌.‌

* خروج بوئینگ‌های ۷۲۷ ایران‌ایر؛ وعده‌ای که محقق نشد

به گزارش فارس مدیرعامل هما در ۱۱ آبان ۱۳۸۸ اعلام کرده بود که هواپیماهای بوئینگ ۷۳۷ قدیمی، نوعی بوئینگ ۷۲۷ و نوعی بوئینگ ۷۰۷ از هواپیماهایی بود که به علت فرسودگی از ناوگان خارج شد و در آینده نزدیک نوعی دیگر از بوئینگ ۷۲۷ متعلق به هما به علت فرسودگی از ناوگان این ایر‌لاین خارج می‌شود.

فرهاد پرورش در ۱۵ آذر ۱۳۸۹ ضمن بیان اینکه در حال حاضر متوسط سن ناوگان هما ۲۱ سال است، گفته بود: ترکیب هواپیماهای ایران‌ایر به طریقی است که برخی در مسیرهای داخلی و منطقه‌ای و برخی در شبکه بین‌المللی استفاده می‌شود؛ هواپیمایی نظیر بوئینگ ۷۴۷ و برخی از مدل‌های ایرباس برای مسیرهای بین‌المللی و هواپیمایی نظیر فوکر و بوئینگ ۷۲۷ برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای مناسب هستند زیرا اینگونه هواپیماها امکان سرویس‌دهی برای پروازهای طولانی مدت، ندارند.

بنابراین گزارش شرکت هواپیمای جمهوری اسلامی ایران در ناوگان خود ۶۷ فروند هواپیما دارد که متوسط سن آنها ۲۱ سال است.

به گزارش فارس شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران “ایران ایر”، از ابتدای انقلاب به صورت کمرنگ و پس از آن از اواخر سال ۱۳۶۹ و همزمان با آغاز دهه ۱۹۹۰ میلادی، از سوی آمریکا با تحریم‌های شدیدی مواجه شد.

در سال‌های پایانی دهه نود میلادی، با توجه به بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران با اروپا، ایران‌ایر توانست قرارداد خرید چند فروند هواپیمای مدرن ایرباس ای ۲۰۰-۳۳۰ را با شرکت اروپایی ایرباس نهایی کند که متأسفانه این قرارداد نیز در سال ۲۰۰۱ با توجه به فشارهای سیاسی دولت آمریکا لغو شد.‌

بنابراین گزارش شرکت ایران‌ایر در سال ۱۳۸۰ اقدام به خرید شش فروند هواپیمای ایرباس از کشور ترکیه کرد که این ایرباس‌ها پس از دو سال به علت نقص در موتور از کار افتاده و عملاً زمینگیر شدند اما هما موفق به عملیاتی کردن برخی از این هواپیماها شد؛یکی از این ایرباس‌ها در ۱۵ دی‌ماه ۱۳۸۸ اورهال، عملیاتی و وارد ناوگان شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران شد.

مدیرعامل هما در این‌باره به فارس گفته بود: موتور ۶ ایرباس زمینگیر هما توسط متخصصان داخلی تعمیر می‌شود؛ ایرباس‌های زمین‌گیر هما مشکل موتوری دارند اما ایران‌ایر هیچ مشکلی با این نوع هواپیما ندارد، در حال حاضر تعمیر اساسی ایرباس‌ها در ایران انجام می‌شود؛ همچنین تأمین قطعات آن نیز انجام شده است.

بنابراین گزارش تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران که شامل ممنوعیت فروش هواپیما و قطعات آن می‌شود مهم‌ترین مانع رشد مطلوب ایرلاین‌های داخلی و بخصوص ایران‌ایر ‌به شمار می‌رود.

اما آنچه مهم است لزوم خصوصی‌سازی هر چه زودتر این شرکت هواپیمایی است زیرا هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم دولت آمریکا است و دیگر شرکت‌های هواپیمایی خصوصی در ایران ظاهراً تأثیر چندانی از اثرات تحریم ندارند.

به گزارش فارس همگان بر رفتار ناعادلانه و خارج از انسانیت دولت آمریکا مبنی بر عدم اجازه ورود هواپیما و قطعات آن به کشور اذعان دارند؛ آن نوزاد چهار ماهه و بقیه جان‌باختگان سانحه هوایی اخیر هما در ارومیه و صد‌ها قربانی حوادث حمل و نقل هوایی در ایران نظیر توپولف کاسپین و از این قبیل، چه گناهی داشتند که باید قربانی نقض حقوق بشر و رفتار‌های ضدانسانی استکبار جهانی باشند؛ آیا این خود نوعی تروریسم بین‌المللی محسوب نمی‌شود؟

حال در این شرایط ‌می‌توان با آگاه‌سازی مردم و آشنایی بیشتر آنها با مشکلات حمل و نقل هوایی ایران، آنها را با خود همراه کرد که این امر تنها با همکاری و تعامل کامل دولت و در رأس آن وزارت راه و شهرسازی با رسانه‌‌ها امکان‌پذیر است.

مردم کشور ایران وقتی با توضیحات منطقی قانع شوند که به دلیل برخی شرایط ویژه تحریم قادر به خرید و ورود هواپیما و قطعات آن به کشور نیستیم، قطعاً خود تقاضای حمل و نقل هوایی را کاهش می‌دهند و به دنبال آن نیازی به افزایش تعداد هواپیماهای فرسوده ‌نیست.

قطعاً مردم نیز خود این نکته را قبول دارند که حتی اگر ۵۰ فروند هواپیمای جدید و سالم در ناوگان هوایی کشور فعال باشد، بهتر از ۲۱۵ فروند هواپیما است که حدود ۷۰ فروند آن زمین‌گیر است و بقیه هم دارای متوسط سن بالای ۲۰ سال هستند.

قطعأ مردمی به این همه تاریخ و فرهنگ، زمانی که برای انجام هر کاری دلایل منطقی مطرح شود، آن را با جان و دل پذیرا هستند که نمونه آن را می‌توان آزاد‌سازی قیمت حامل‌های انرژی و اجرای قانون هدفمند‌سازی یارانه‌ها عنوان کرد که به دنبال اطلاع‌رسانی دقیق قبلی و همکاری دولت و رسانه‌ها، به طور مطلوب اجرا شد و علی‌رغم پیش‌بینی بسیاری از دشمنان این مرز و بوم مبنی بر عدم همکاری مردم با دولت در اجرای این قانون، مردم خود به مزایای بی‌شمار آن پی‌بردند و همکاری با دولت خدمت‌گذار را با جان و دل پذیرا شدند.

گزارش از سعید مؤذنی-فارس