با کاهش ارزش ریال در برابر دلار بانک مرکزی ایران صادرات طلا را ممنوع اعلام کرده است. کوهن گفت دولت آمریکا به دقت فعالیت‌های ایران در زمینه تجارت طلا را زیر نظر دارد و با مواردی که شامل تحریم‌های بین‌المللی شود برخورد خواهد کرد.

 

 یازدهم تیر ماه امسال برابر با اول جولای ۲۰۱۲ دایره تحریم‌های غرب علیه کشورمان وارد ابعاد تازه‌ای شد و خرید نفت از ایران در کنار افزایش فشارها بر نظام بانکی شرایط مبادلات تجاری و ارزی را منحصر به فرد کرد. 

نقل و انتقال ارز به کشور و خروج از کشور با تنگنا مواجه شد. لغو معاملات با دلار و یورو هم از سوی دولت و هم از سوی تحریم‌کنندگان هر یک به دلایل خاص خود بیشتر دنبال شد. 

استفاده از ارز بومی کشورهای مورد معامله به ویژه کشورهای مورد اقبال در آسیا راه مقابله با مسیر اروپا و آمریکا بوده است. جلوگیری از ورود ارز ناشی از صادرات نفت و گاز و اقلام صادراتی غیر‌نفتی نیز رویکرد غربی‌ها نسبت به ایران بوده است. تا‌کنون تحریم‌های اعمال‌شده به انحای مختلف از سوی ایران دور زده شده است. یکی از جمله مواردی که ایران توانسته به منابع قابل تبدیل به ریال یا سایر ارزهای جهان از محل صادرات نفت و گاز دست یابد، موضوع واردات طلا به جای پول گاز از ترکیه است.

واردات شمش طلا البته در شرایطی که بخش‌های تولیدی داخل کشور به نقدینگی در گردش زیادی نیاز دارند، شاید دور از درایت به نظر برسد. در واقع از منظر کارشناسان واردات شمش طلا به معنی بلوکه شدن منابع مالی به جای تزریق به تولید است. با این حال شاید در شرایط اضطرار چاره دیگری برای حفظ ارزش پول و قدرت برابری آن ناگزیر بنماید. در تازه‌ترین گزارش‌ها خبر از واردات ۶۰ تن طلا از ترکیه به گوش می‌رسد که اظهار نظرهای مختلفی را در پی داشته است.

واردات ۶۰ تن طلا در پنج ماه

ظاهراً تا زمان به اجرا گذاشته شدن دور تازه تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا علیه جمهوری اسلامی در ژوئیه سال جاری، ترکیه بهای نفت و گاز خریداری‌شده از ایران را با طلا پرداخت می‌کرد. این تحریم‌ها مبادلات بانکی جمهوری اسلامی را با محدودیت‌های شدیدی روبه‌رو کرده است. خبرگزاری فارس به نقل از روزنامه وطن چاپ ترکیه گزارش می‌دهد ایران در پنج‌ماه نخست سال ۲۰۱۲ در ازای صادرات نفت و گاز به این کشور حدود ۶۰ تن طلا وارد کرده است. ارزش طلای وارداتی ایران از ترکیه در هفت‌ماه نخست سال ۲۰۱۲ شش میلیارد و ۲۳۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. مطابق گزارش‌ها، ترکیه از ماه آگوست صادرات مستقیم طلا به ایران را متوقف کرده و بدهی‌های خود را با پول ملی این کشور، لیره پرداخت می‌کند. 

مهمت سیسمک وزیر دارایی ترکیه ۱۱ آبان تاکید کرده، این کشور پول گاز وارداتی از ایران را با طلا نمی‌پردازد. او که در پارلمان ترکیه سخن می‌گفت «هالک بانک» را مسوول تسویه پرداخت‌های ترکیه به ایران معرفی کرد.

ترکیه خرید طلا توسط ایران را تایید کرد

معاون نخست‌وزیر ترکیه در برابر کمیسیون بودجه پارلمان این کشور گمانه‌زنی‌ها در مورد خرید طلا توسط ایران را تایید کرد. او گفت ترکیه پول نفت و گاز وارداتی را به لیره می‌پردازد و ایران آن را تبدیل به طلا می‌کند.

علی باباجان معاون نخست وزیر ترکیه و یکی از سیاستگذاران بلندپایه اقتصادی این کشور روز جمعه ۳ آذر به پرسش‌های اعضای کمیسیون بودجه پارلمان در مورد روابط تجاری با جمهوری اسلامی پاسخ داد.

فایننشال تایمز نیز در گزارشی که به تازگی منتشر شده، اعلام کرده است افزایش فروش طلا توسط ترکیه به ایران منجر به بهبود تراز تجاری و پرداختی این کشور شده است. بر اساس این گزارش طبق گفته گونای الیف گرگین، یکی از کارمندان یک موسسه مالی در استانبول، ترکیه با توسل به این افزایش صادرات، ارزش صادرات خالص طلای خود را به ۵/۵ میلیارد دلار در سال جاری رسانده است. در این گزارش صادرات طلا به ایران در قبال خرید گاز ایران صورت گرفته است. 

با این حال، دولت ترکیه پرداخت در قبال صادرات گاز ایران به این کشور را، که عمده‌ترین رابطه تجاری میان دو کشور را تشکیل می‌دهد، از طریق صادرات طلا انکار کرده است. علی بابا جان، معاون نخست وزیر ترکیه چندی پیش سعی در شفاف‌سازی بیشتر این مبادلات داشت.

وی در این زمینه روز جمعه به یک گروه پارلمانی توضیح داد: ما با لیره ترکیه بهای واردات گاز را پرداخت می‌کنیم. چون ایران قادر به انتقال این وجوه نیست، از آن برای خرید طلا استفاده می‌کند و بهره‌برداری می‌کند. این اقدام نتیجه تحریم‌های آمریکا علیه ایران است.

تحریم‌های آمریکا علیه ایران، مشخصاً فروش گاز به کشورهای ثالث را در‌بر نمی‌گیرند، بلکه بانک‌هایی را که وجوه پرداختی صادرات نفتی ایران را میسر می‌سازند توبیخ می‌کنند؛ و در هر صورت ترکیه با کاهش واردات نفت از ایران از این تحریم‌ها معافیت شش‌ماهه دریافت کرده است. 

قرار‌داد تجارت گاز میان دو کشور تا سال ۲۰۲۶ ادامه دارد، و بناست حجم گاز صادراتی افزایش یابد. در عین حال تجارت گاز میان ایران و ترکیه حیاتی است، نه فقط برای ایران بلکه برای ترکیه نیز چنین است؛ ایران دومین صادرکننده گاز به ترکیه به شمار می‌رود و در نبود این صادرات، ترکیه به شکل خطرناکی به بزرگ‌ترین صادرکننده گاز به این کشور، یعنی روسیه وابسته خواهد شد. ایران در سال گذشته بیش از هشت میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر کرد. فروش حاصل از صادرات گاز در بازه زمانی ۲۰۱۱ – ۲۰۱۰ میلادی حدود شش میلیارد دلار بود. هیچ کدام از دو طرف این معامله قادر به کنار گذاشتن آن نخواهند بود. به نظر می‌رسد یک نیروی غیر‌قابل مهار، یعنی تحریم‌های اقتصادی و یک نیاز ضروری، یعنی تجارت گاز، در تقابل با یکدیگر قرار دارند.

به نوشته روزنامه وال‌استریت ژورنال باباجان گفته است ترکیه پول خرید نفت و گاز از ایران را به لیره به یک حساب بانکی جمهوری اسلامی در این کشور واریز می‌کند. او تایید می‌کند که ایران با این پول طلا می‌خرد.

ایران تامین‌کننده ۱۸ درصد از گاز و حدود نیمی از نفت مورد نیاز ترکیه است. دولت آنکارا می‌گوید از ابتدای سال ۲۰۱۲ پرداخت به ایران با دلار و یورو را متوقف کرده است. به گفته وزیر دارایی ترکیه فروش طلا به مشتریان ایرانی عمدتاً در صرافی‌ها و بازار بزرگ استانبول انجام می‌شود.

معاون نخست‌وزیر ترکیه نیز فروش مستقیم طلا به ایران را تکذیب کرده است. او به کمیسیون بودجه پارلمان گفت از نحوه انتقال شمش‌های طلای خریداری‌شده به ایران اطلاعی ندارد. تحریم‌های غرب که با هدف واداشتن جمهوری اسلامی به شفاف‌سازی برنامه‌های مناقشه‌برانگیز هسته‌ای اعمال شده شامل ممنوعیت فروش طلا به ایران نمی‌شود. با این همه همکاری احتمالی ترکیه با ایران برای انتقال طلا به این کشور می‌تواند کمک به دور زدن تحریم‌های بانکی تلقی شود.

بر اساس این گزارش، پس از قطع ارتباط ایران با شبکه سوئیفت به دلیل فشارهای آمریکا، ترکیه و ایران این روش را برای پرداخت پول نفت و گاز ایران انتخاب کرده‌اند. گزارش‌های رسمی حاکی است، ترکیه هر سال هشت میلیون تن نفت و هشت میلیون متر مکعب گاز از ایران وارد می‌کند.

بر اساس گزارش موسسه آمار ترکیه، واردات طلای ایران از ترکیه در ماه آوریل در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۱، چهار برابر شده است. در آوریل سال ۲۰۱۲، ترکیه ۲۱ تن طلا به ارزش ۱/۲ میلیارد دلار به ایران صادر کرد. ایران در ماه می نیز ۱/۴ میلیارد دلار طلا از ترکیه وارد کرده است.

معاون وزیر دارایی آمریکا در امور مقابله با تروریسم از افزایش واردات طلای ایران طی ماه‌های اخیر با هدف مقابله با تحریم‌ها خبر داد.

به گزارش فارس به نقل از پایگاه اینترنتی رادیو نشنال پوبلیک، دیود کوهن گفت: ایران برای مقابله با فشارهای مربوط به تحریم‌های بین‌المللی واردات طلا را از کشورهای مختلف به خصوص ترکیه افزایش داده است.

وی تاکید کرد: ایران قصد دارد، با ممنوع کردن صادرات طلا و افزایش واردات، ارزش پول ملی خود را حفظ کند.

بر این اساس، اتحادیه اروپا و آمریکا طی ماه‌های اخیر تحریم‌های نفتی و بانکی زیادی را بر ضد ایران اعمال کرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر به صادرات نفت خود به ترکیه و سایر مشتریان نفتی ادامه داده است، هر چند میزان صادرات نفت این کشور با کاهش روبه‌رو شده است.

دولت ترکیه نیز طی ماه‌های اخیر بخش زیادی از پول نفت وارداتی از ایران را با لیره پرداخت کرده است.

به اعتقاد کارشناسان اقتصادی لیره ترکیه به راحتی قابل تبدیل به ارزهای معتبر بین‌المللی مثل دلار و یورو نیست و به علت تحریم‌های بین‌المللی بانک‌های ایرانی به آسانی نمی‌توانند لیره ترکیه را به دلار و یورو تبدیل کنند.

به همین علت ایران لیره‌های دریافتی از ترکیه را صرف واردات طلا از همین کشور کرده است.

بر اساس آمارهای رسمی ترکیه میزان واردات طلای ایران از ترکیه از ماه جولای تاکنون به بیش از دو میلیارد دلار رسیده است.

نشریه آلمانی «تاگس اشپیگل» نیز در گزارشی نوشت، شواهد موجود نشان می‌دهد طلای ترکیه از ماه آگوست از طریق دوبی به ایران منتقل می‌شود. ایران در ماه ژوئیه یک میلیارد و ۸۳۰ میلیون دلار طلا از ترکیه وارد کرده بود. مطابق گزارش‌های موسسه آمار ترکیه، میزان صادرات طلای این کشور به ایران در ماه آگوست بیش از ۹۰ درصد کاهش یافته و به ۱۸۰ میلیون دلار رسیده است.

«تاگس اشپیگل» می‌نویسد در همین فاصله صادرات طلای ترکیه به امارات متحده عربی به شدت افزایش یافته و از هفت میلیون دلار در ماه ژوئیه به یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار در ماه آگوست رسید.

وال‌استریت ژورنال نیز به نقل از فعالان بازار بزرگ استانبول می‌نویسد، به‌رغم آمار رسمی که نشان‌دهنده افزایش صادرات طلا به ایران است فروش طلا به ایرانیان در این بازار افزایش چشمگیری نداشته است. این ادعا احتمال نقش داشتن دولت ترکیه در صادرات طلا به ایران را افزایش می‌دهد.

در این راستا مقامات آمریکایی البته نگاه انتقادی شدیدی به مجموعه اقداماتی دارند که می‌تواند به نوعی تحریم‌های غرب را دور بزند. از این رو دیوید کوهن، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا ضمن ابراز ناراحتی از صادرات طلای ترکیه به ایران گفت صادرات طلا از سوی ترکیه یا هر کشور دیگری به ایران شامل تحریم‌های ما بر ضد تهران خواهد بود. با کاهش ارزش ریال در برابر دلار بانک مرکزی ایران صادرات طلا را ممنوع اعلام کرده است. کوهن گفت دولت آمریکا به دقت فعالیت‌های ایران در زمینه تجارت طلا را زیر نظر دارد و با مواردی که شامل تحریم‌های بین‌المللی شود برخورد خواهد کرد.

ایران حدود نیم میلیارد دلار طلا از ترکیه وارد کرد

در گزارشی دیگر اداره آمار ترکیه اعلام کرد، واردات طلای ایران از ترکیه در ماه مارس سال ۲۰۱۲ (اسفند ۹۰ تا فروردین ۹۱) با رشد ۳۷ برابری نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۴۸۰ میلیون دلار رسید.

این اداره خاطرنشان کرد ایران واردات طلا، جواهر و فلزهای گرانبها را از ترکیه افزایش داده است. این صادرات از ۱۳ میلیون دلار در مارس سال گذشته به ارزش ۴۸۰ میلیون دلار در ماه مارس امسال رسیده است.

به گزارش بلومبرگ، در حالی که ترکیه به آمریکا اطمینان داده است که خریدهای نفتی خود را از ایران تا ۲۰ درصد در سال جاری کاهش خواهد داد، اما تجارت کلی این کشور با ایران در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۱۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۷ درصد افزایش یافته و به ۴/۸ میلیارد دلار رسیده است. 

از سوی دیگر، در حالی که ترکیه با کاهش واردات نفت خود از ایران موافقت کرده است، مقامات این کشور اظهار کردند به تحریم‌های بیشتر اعمال‌شده توسط آمریکا و اتحادیه اروپا که سخت‌تر از تحریم‌های سازمان ملل است، متعهد نیستند.

مدیر یک شرکت طلا‌سازی گفت، ترکیه در طی ۱۲ سال گذشته به یکی از تولید‌کنندگان عمده طلا تبدیل شده است. میزان تولید طلای ترکیه در سال گذشته ۲۵ تن بوده است. این کشور در سال گذشته حدود ۸۰ تن طلا وارد کرد که بخش عمده‌ای از آن مجدداً به کشورهای همسایه ترکیه همچون عراق صادر شد.

منبع: تجارت فردا