منطقه آزاد ماکو به اقرار بازدیدکنندگان جهانی بیشترین تعداد ژئوسایت‌ها را دارد که مجموع آن‌ها، ژئوپارک را تشکیل می‌دهد. اخیرا ژئوپارک ارس و قبل از آن قشم به شبکه جهانی ژئوپارک‌ها ملحق شدند اما برای ثبت جهانی با مشکل کم بودن تعداد ژئوسایت مواجه بودند؛ مشکلی که ماکو با آن مواجه نبود و توانست به شبکه ملی ژئوپارک ملحق شود. معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ماکو با بیان این مطلب گفت: یکی دو سال طول می‌کشد تا ماکو به شبکه جهانی ژئو پارک‌ها بپیوندد، رخدادی که باعث تحول زیرساخت‌ها و گردشگری این منطقه خواهد بود. 

به گزارش خبرنگار اکوپرشین، بهنام امیریان با بیان اینکه منطقه آزاد ماکو، بزرگترین منطقه آزاد کشور به لحاظ وسعت است، اظهار کرد: منطقه آزاد ماکو از لحاظ جمعیت دومین منطقه آزاد کشور بعد از اروند، و دومین منطقه آزاد دنیا بعد از منطقه آزاد شانگهای چین محسوب می‌شود؛ اما اینکه آیا این ویژگی یک مزیت است؟ به یک بحث مفصل نیاز دارد.

به گفته امیریان، وسعت سرزمینی منطقه آزاد ماکو، حدود ۴۰۰ هزارهکتار است. این وسعت بلافصل است و زون‌بندی ندارد، بلکه متصل و بدون دکه است. همچنین این منطقه از سه شهرستان و ۶ شهر تشکیل شده است وحدود ۲۵۳ هزار نفر جمعیت دارد.

 بزرگترین مرز زمینی کشور یا دروازه اروپا
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ماکو در ادامه با اشاره به اینکه این منطقه در بین مناطق آزاد کشور بیشترین مرز مشترک را با دیگر کشورها دارد، تصریح کرد: منطقه آزاد ماکو ۲۷۰ کیلومتر مرز مشترک با دو کشور جمهوری آذربایجان و ترکیه دارد. این درحالی است که مجموع مرز مشترک بقیه مناطق آزاد با کشورهای پیرامونی ۱۳۰کیلومتر است که با ماکو به ۴۰۰ کیلومتر مرز مشترک می‌رسد.

اما آنچه اهمیت منطقه آزاد ماکو را دو چندان می‌کند موقعیت جغرافیایی آن است. بنا به اعلام امیریان ، منطقه آزاد ماکو بزرگترین مرز زمینی کشور و یک مرز۲۴ ساعته است که 105 سال قدمت دارد وبه تعبیری دروازه اروپا محسوب می‌شود .هر تردد اگر از سمت اروپا به صورت زمینی اتفاق بیفتد از مرز بارزگان خواهد بود که در این منطقه قرار دارد. این یکی از مزیت‌های منطقه آزاد ماکو است.

وی افزود: منطقه آزاد ماکو جوانترین منطقه آزاد کشور است که فعالیت خود را از سال ۹۱ آغاز کرد و ۴ محور مهم برای رشد و ارتقای این منطقه تعریف شد؛ اما در سال‌های اخیر، آن رشدی که برای این منطقه هدفگذاری شده بود اتفاق نیفتاد که بخشی از آن ناشی از سال‌های فترت بود. 

 منطقه آزاد ماکو می‌تواند‌ هاب خاورمیانه شود
 امیریان با تاکید بر اینکه یکی از ظرفیت‌های خدادادی این منطقه ظرفیت لجستیک است که به لحاظ مرز و جایگاه آن است، ادامه داد: این ظرفیت به دلیل مرز مشترک، فرودگاه و کریدورهایی است که امکان اتصال به منطقه آزاد ماکو را فراهم کرده است . با استفاده از این ظرفیت‌ها به لحاظ لجستیک می‌توانیم‌هاب منطقه و‌هاب خاورمیانه باشیم.

 واگذاری زمین به بخش خصوصی برای کشت گردو و پسته
معاون فرهنگی منطقه آزاد ماکو مزیت دوم این منطقه را، موضوع آب و خاک و کشاورزی عنوان کرد و گفت: ما در پهنه مشخصی در پلدشت که یکی از شهرستان‌های این منطقه است، ظرفیت بزرگی از کشاورزی داریم که اخیرا در راستای پروژه درختکاری کشور ۲ هزار هکتار زمین به بخش خصوصی برای کشت درختان مثمر از جمله گردو و پسته واگذار شده است. همچنین ظرفیت دیگر این منطقه، ظرفیت بازرگانی و تجاری آن است. 

 مصوبه یونسکو برای ژئوسایت‌های ماکو
 امیریان در ادامه مولفه و متغیر برتر منطقه آزاد ماکو را مولفه گردشگری عنوان و تاکید کرد: مواهب طبیعی، زمین گردشگری و ژئوسایت‌هایی که به لحاظ طبیعی در این منطقه شکل گرفته است از جمله مزیت‌های گردشگری محسوب می‌شوند.

برای مثال، دو مورد منشورهای بازالتی که در مسیر چالدران و ماکو قرار دارد به شکل طبیعی ساخته شده‌اند یا بستر رودخانه زنگمار و ده‌ها ژئوسایت دیگر در این منطقه وجود دارد که جاذبه مهمی برای گردشگری محسوب می‌شوند. با تلاش‌هایی که شده، مصوبه یونسکو را در این زمینه گرفته ایم و اکنون یونسکو در این منطقه مستقر شده که انشالله با تائید آنها بتوانیم به شبکه جهانی ژئوپارک‌ها متصل شویم. 

 147 اثر ملی و یک اثر جهانی در ماکو
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ماکو با اشاره به ظرفیت‌های میراث فرهنگی و گردشگری ماکو اظهار کرد: ۱۴۷ اثر ثبت ملی و یک اثر ثبت جهانی در این منطقه داریم ؛ نزدیک به ۲۰۰ اثر هم در مسیر ثبت ملی هستند. این تعداد اثر ملی و جهانی ظرفیت بسیار بالایی را برای منطقه ایجاد کرده است.

 ظرفیت بالقوه تردد مسافری ماکو 
امیریان آمار تردد مسافری منطقه را از دیگر ظرفیت‌های منطقه آزاد ماکو عنوان کرد و افزود: در سال ۱۴۰۱ بیش از یک میلیون و صد هزار نفر فقط از مرز بازرگان تردد داشته‌اند. این ظرفیت بالقوه حوزه گردشگری محسوب می‌شود که به هنر برنامه‌ریزان و مسئولان گردشگری منطقه برمی‌گردد که این ظرفیت ترددی و سفر را به ظرفیت گرشگری تبدیل کنند. یعنی بر اساس تعریف بین‌المللی گردشگری از یک شب تا یکسال اقامت را در این منطقه داشته باشند.

وی گفت: از میزان تردد در سال ۱۴۰۱ حدود ۹۰ هزار نفر گردشگر شب اقامت در این منطقه داشته ایم که متاسفانه از این تعداد، ۱۷ هزار نفر گردشگر خارجی است که این تعداد گردشگر خارجی نسبت به داخلی بسیار ناچیز است. بخش قابل توجهی از این رقم هم در روزهای منتهی به پایان سال اتفاق افتاد که این ناشی از سیاست‌گذاری‌های موثری بود که در جهت تبلیغات و برندینگ و غیره برای این منطقه انجام شد. 

 تلاش برای تبدیل کردن ماکو به مقصد سفر
امیریان از تلاش برای تبدیل کردن ماکو به مقصد سفر و گردشگری خبر داد و گفت: اکنون همه برنامه‌ریزی ما این است که سرانه منطقه از سرانه سفر کشور را ارتقا دهیم یعنی کارهایی که باعث افزایش زنجیره ارزش صنعت گردشگری شود و این زنجیره را تکمیل کند و به تبع آن منطقه آزاد ماکو را با توجه به ظرفیت‌هایی که دارد به عنوان مقصد سفر معرفی کند.

او تاکید کرد: کل رویکرد گردشگری ما این است که این منطقه تبدیل به مقصد سفر شود که خوشبختانه آمارهای ترددی، ورودی از گیت‌های اصلی ، ظرفیت هتل‌ها و اقامتگاه‌های ما نشان می‌دهد که در ۳ ماهه اول امسال با رشد خوبی در این زمینه مواجه بوده‌ایم. 

 ضرورت تکمیل شدن زیرساخت‌های گردشگری درماکو
امیریان با بیان اینکه در ایام پیک تعطیلات همچون ایام عید، ظرفیت اقامتگاه‌های ما صد در صد تکمیل است، خاطرنشان کرد: متاسفانه چون منطقه آزاد ماکو منطقه جوانی است فعلا زنجیره صنعت توریسم ما ناقص است و زیرساخت‌های ما نیاز به تکمیل شدن دارند که توام با سیاستگذاری جذب گردشگر، بحث‌های زیرساختی را هم دنبال می‌کنیم که شبانه روزی در حال اقدام است.
وی افزود: ظرف دو تا سه ماه آینده ،هتل ۵ ستاره ای توسط بخش خصوصی در این منطقه افتتاح و بزودی نیز هتل ۴ ستاره‌ای در شهر بازرگان افتتاح می‌شود. امیریان در باره تعداد اقامتگاه‌های بوم گردی هم گفت: اکنون ۴ اقامتگاه بوم گردی در این منطقه داریم که روزانه با ظرفیت بالای ۹۰ درصد کار می‌کنند . نکته قابل توجه اینکه استقبال مردم و گردشگران از بوم گردی‌ها به مراتب بیشتر از هتل‌ها است.

 سرمایه‌گذاری ۱۶۰۰ میلیاردی برای توسعه گردشگری
 معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ماکو از ۱۶۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری پروژه گردشگری در این منطقه خبر داد و گفت: اکنون این پروژه‌ها را با پیشرفت بالای ۶۰ درصد در این منطقه در دست اجرا داریم که شامل هتل‌ها، چند مجموعه گردشگری، زیپ لاین‌ها و آبگرم‌ها و غیره هستند.
وی افزود: ۲۰ حوزه سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری تعریف کرده‌ایم که بسته‌های آن آماده جذب است. سه پروژه بزرگ هم از جمله پروژه میراث فرهنگی « قلعه قبان» را که در ورودی شهر واقع شده است در دستور کار داریم.

این مکان بزرگترین دیواره سنگی طبیعی دنیا است که زیر آن قلعه قبان است و بر اساس مطالعات قدمت باستان‌شناسی که اخیرا تمام شد ۶ هزار سال قدمت دارد. اگر بتوانیم دیواره سنگی و قلعه قبان را احیا و مرمت کنیم می‌تواند به عنوان یکی از فاخرترین پروژه‌های میراث فرهنگی کشور محسوب شود.

 سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیاردی برای احیای قلعه قبان ماکو
امیریان در ادامه تصریح کرد: طرح تفصیلی احیای کلی این قلعه شامل ۲۵ هکتار اعم از دامنه، محدوده، فضای سبز، تله کابین، هتل، آسانسور بالابر و غیره درنظر گرفته ایم. این طرح دو سال در وزارت میراث فرهنگی مسکوت مانده بود و میراث به لحاظ مسائل حفاظتی قلعه به آن مجوز نمی داد.

در این خصوص فقط ۸ جلسه با وزارت میراث فرهنگی داشتیم که خوشبختانه دو هفته پیش مجوز ابلاغ شد و اکنون آماده سرمایه‌گذاری است. پس از دریافت مجوز، منطقه آزاد ماکو ۷ میلیارد تومان بودجه برای سرمایه‌گذاری در قلعه مصوب کرد که شامل نورپردازی، پله‌گذاری و کافی شاپ و غیره است.

 این مقام مسئول در منطقه آزاد ماکو گفت: تکمیل بقیه این طرح هم به رقمی بالغ بر ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد سرمایه‌گذاری نیاز دارد که بسته ای برای آن فراهم شده که به سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار شد تا احیا و بهره برداری آن مطابق طرح تفصیلی میراث به بخش خصوصی واگذار شود. این کار یکی از پروژه‌های ما در بسته ۲۰ پروژه فاخر است که در این منطقه در دست اجرا داریم. 

 سرمایه‌گذاری ۲هزار میلیاردی بخش خصوصی کمپ ساحلی ارس
 معاون گردشگری منطقه آزاد ماکو با اشاره به اینکه در جاده ساحلی ارس که بخش اعظم این پهنه مربوط به منطقه آزاد ماکو است۲۶۰ هکتار محوطه ساحلی وجود دارد که زمین‌های آنجا متعلق به منطقه آزاد است، خاطرنشان کرد: مداخلات و مناقشات آب منطقه‌ای، محیط زیست و مرزبانی اجازه سرمایه‌گذاری و ساخت تفرجگاه در آن منطقه را نمی‌داد.

اکنون اما طرح تفرجگاه کمپ ساحلی ارس را در دست داریم که به لحاظ ظرفیت‌هایی که دارد می‌تواند به گرانیگاه گردشگری شمال غرب کشور تبدیل شود چون نقطه تلاقی دو منطقه آزاد ارس و ماکو است. 
وی افزود: این منطقه، روز ۱۳بدر امسال، ۲۸ هزار تردد داشته است. با هماهنگی مسئولان گردشگری منطقه آزاد ارس یک کریدور گردشگری از کشور ارمنستان به ماکو تعریف کرده ایم که مسیر اصلی همان مسیر جاده ساحلی ارس باشد.

اخیرا هم ۲ هزار میلیارد تومان حجم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به صورت شفاهی برای این منطقه مورد توافق قرار گرفته که بزودی قرارداد مربوط به آن بسته می‌شود. امیریان تاکید کرد: به لحاظ موقعیت ژئواستراتژیک منطقه و مجاورت مرز با جمهوری آذربایجان باید از لحاظ امکانات و گردشگری به این منطقه بیشتر توجه شود.

 احداث برج پرنده‌نگری در تالاب شیبلو
 امیریان در ادامه با اشاره به اینکه تالاب شیبلو کمی پایین‌تر از این منطقه تفرجگاه ارس قراردارد، ادامه داد: این تالاب زیستگاه امن نادرترین پرندگان مهاجری است که برای در امان ماندن از سرمای سیبری هزاران کیلومتر را بال می‌زنند تا به تالاب برسند. امسال یکی از برنامه‌های سازمان منطقه آزاد ماکو، احداث برج پرنده‌نگری دراین تالاب است.

در این زمینه از لحاظ مسایل امنیتی با سازمان محیط زیست و کشور آذربایجان مذاکراتی داشتیم که طی آن، مشکلات احداث برج را برطرف کردیم و انشالله این برج بزودی احداث می‌شود. 

 مغفول ماندن کشاورزی سنتی در گردشگری
امیریان درباره توجه به گردشگری کشاورزی در این منطقه اظهار کرد: کشاورزی این منطقه هنوز سنتی است، با وجود این، در گردشگری کشاورزی نقشی نداریم. به جز ۲ هزار هکتار زمینی که به تازگی در کاشت نهال پسته و گردو در این منطقه داشته‌ایم کشاورزی با رویکردهای استراتژیک ناظر بر وجود مرز با جمهوری آذربایجان انجام می‌شود.

به اعتقاد برخی امکان باروری این نهال‌ها در این منطقه ممکن نبود اما آزمایشات متعدد نشان داد که چنین امکانی وجود دارد اما به طور کلی رویکرد کشاورزی و اقتصادی آن مدنظر است.

در موضوع شیلات در حوزه ارس هم بحث ماهیگیری و تعاونی‌های مردمی شیلات در این منطقه فعال است و تنها جایی در کشور است که ماهی «سوف» در آن با نظارت شیلات صید می‌شود.

 آمار رو به رشد گردشگری نسبت به گذشته
معاون گردشگری منطقه آزاد ماکو، آمار هتلی و گردشگری منطقه آزاد ماکو را متفاوت با بقیه نقاط کشور عنوان کرد و گفت: چون این منطقه از یک دوران فترت به سمت توسعه گردشگری در حال حرکت است.

آمار گردشگری در منطقه به نسبت سال‌های قبل که تقریبا هیچ کاری نشده بود و گردشگری متاثر از بحران کرونا و حتی قبل از آن بود، بسیار متفاوت است؛ به طوری که در ایام تعطیل ظرفیت بالای ۹۰ تا ۱۰۰درصد را داریم که نشان می‌دهد در این زمینه با آمار رو به رشدی مواجه هستیم. شاید اگر شرایط اقتصادی کشور بهتر بود آمار گردشگری این منطقه به مراتب از این هم بالاتر بود. 

 تکمیل ظرفیت واحدهای اقامتی درایام عید 
امسال ظرفیت ۲۷ واحد اقامتی منطقه در هفت روز اول عید تکمیل بود. به طوری که از ظرفیت مدارس، مساجد و پارک‌ها هم فضاسازی و استفاده شد که گردشگران بتوانند از آن استفاده کنند. امیریان با بیان این مطلب، تصریح کرد: این آمار برای ما آمار مثبتی است اما اگر وضعیت اقتصادی کشور بهتر بود مطمئنا آمار ما هم بسیار بهتر بود.

با این حال، در مجموع به نسبت سال‌های قبل و ادوار گذشته آمار گردشگری منطقه آزاد ماکو رو به رشد و مثبت بوده است. این درواقع حق منطقه و همچنین حق کشور است که در منتهی‌الیه شمال غربی‌ترین نقطه خود یک پیشانی سربلند و سرافراز در مقابل کشورهای همسایه داشته باشند.