حذف گوشت قرمز از سبد غذایی حدود نیمی از ایرانیان، اگرچه یک عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس معتقد است، گوشت قرمز از سفره ۳۵ درصد از خانواده‌های ایرانی حذف شده، اما برخی از گزارش‌ها این رقم را ۵۸ درصد عنوان کرده‌اند، آنچه تنها دلیلش ناتوانی مالی برای خریداری آن است.

به گزارش اکوپرشین به نقل از وقایع‌نیوز: الهام صادقی- سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران یک ششم استاندارد جهانی است، موضوعی که چندی قبل مهدی سروی، از مشاوران اقتصادی دولت و کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی، از آن سخن گفت و آماری را نیز در این رابطه اعلام کرد.

عدد و رقمی که اگرچه برخی آن را پر از اما و اگر و تامل برانگیز دانستند، اما حتی اگر این اظهار نظر را نیز نادیده بگیریم، ولی باز هم آمارهای حدود دو هه گذشته در زمینه سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور، شیب نزولی پرشتابی را به نمایش می‌گذارد که  به وضوح نشان می‌دهد، بسیاری از خانواده‌ها دیگر توان خرید گوشت قرمز را ندارند و بر این اساس تلاش می‌کنند تا در برنامه غدایی خود به سراغ جایگزین‌هایی مانند سویا بروند.

رشد غیرقابل تصور قیمت‌ها در ۱۸ سال گذشته

این در حالی است که حدود دو دهه قبل، به عبارتی سال ۱۳۸۴ میزان مصرف گوشت قرمز و سفید در خانوارهای ایرانی رقمی حدود ۵۷ کیلوگرم در سال بود، این میزان در سال ۱۳۹۸ اما به محدوده ۱۲ کیلوگرم رسید.

در این میان البته سرانه مصرف گوشت قرمز در سال ۱۳۹۵ حدود ۹٫۶ کیلوگرم اعلام شد که با ۱٫۱ کیلوگرم کاهش در سال ۱۳۹۷ به سالانه ۸٫۵ کیلوگرم رسید.

در پاییز سال ۱۳۹۹ اما علی ‌اصغر ملکی، رییس وقت اتحادیه گوشت گوسفندی این عدد را حدود هشت کیلوگرم عنوان کرد، ولی همان زمان وی این را هم گفت که افزایش قابل توجه بهای گوشت قرمز موجب شده تا خانواده‌ها دیگر چندان توان خرید آن را نداشته باشند و به طور قطع این عدد باز هم کمتر شده است. در ادامه  نیز اوایل اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ افشین دادرس، مدیرعامل اتحادیه دام سبک، سرانه مصرف گوشت در کشور را ۶ کیلوگرم ذکر کرد.

در سال گذشته نیز بررسی‌ها نشان داد مقدار عنوان شده حدود سه کیلوگرم است.

عدد و رقمی که به تازگی، برخی از کارشناسان حتی آن را حدود ۷۰۰ گرم برای سه دهک پایینی جامعه اعلام کرده‌اند. سرانه‌ای که اگرچه برخی افراد به آن نگاهی شبهه آمیز داشتند، اما به طور قطع جدا از طبقه مرفع و پر درآمد که وعده‌های غذایی شان مانند سایر شاخص‌های زندگی شان، این روزها تا حد زیادی لاکچری شده، در میان سایر دهک‌ها به عبارتی طبقه متوسط نیز به میزان زیادی کاهش یافته است.

رتبه ایران در گزارش فائو

این روند را در شرایطی شاهد هستیم که حدود سه سال قبل به عبارتی شهریورماه سال ۱۳۹۹ نیز سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در گزارشی میزان سرانه مصرف گوشت قرمز و سفید را در جهان حدود ۴۱ کیلوگرم اعلام کرد، رقمی که در آن زمان هم در ایران بسیار پایین تر از میانگین عنوان شده بود، آنچه که موجب شد تا در این زمینه کشورمان رتبه۹۸، البته در میان ۱۹۶ کشور جهان را به خود اختصاص دهد.

به این ترتیب رتبه و روند نزولی در سرانه مصرف این پروتئین ارزشمند را در اوضاع و احوالی شاهد هستیم که مهمترین و شاید اصلی ترین دلیل آن سیر صعودی و گاها پرشتاب در قیمت این خوراکی بوده است.

به عنوان نمونه متوسط بهای گوشت گوسفند در بازه زمانی حدود ۱۰ ساله به عبارتی از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰ رشد ۲۰٫۴۱ درصدی را تجربه کرده، چرا که در ابتدای دهه اشاره شده، سال ۱۳۸۰ بهای هر کیلوگرم گوشت گوسفندی دو هزار و ۲۷۰ تومان بوده است، در سال ۱۳۸۴ ایرانیان برای خرید هر کیلوگرم گوشت باید حدود  چهار هزارو ۵۸۰ تومان  هزینه می‌کردند. این عدد در سال ۱۳۹۰ به محدوده ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان رسید.

در نهایت قیمت آن در سال ۱۳۹۹ نیز رشد قابل توجهی را به نمایش گذاشت و هر کیلوگرم ۱۰۲ هزار تومان شد.

گوشت گوساله هم در این بازه زمانی، افزایش۱۷٫۵۶ درصدی داشته است، چرا که بهای آن در سال ۱۳۸۰، حدود دو هزار ۲۵۰ تومان بود و در سال ۱۳۹۰ با افزایش بیش از پنج برابری که داشت، خریداران باید به ازای هر کیلوگرم از آن ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان به پرداخت می‌کردند.

گوشت خوراکی لاکچری سبد غذایی

این روند صعودی قیمت اما به رغم همه دلنگرانی‌های خانواده‌ها و کاهش میزان مصرف گوشت از سبد غدایی شان باز هم تداوم یافت.

هشت سال بعد، در سال ۱۳۹۸ هر کیلوگرم گوشت ران کامل ممتاز گوسفندی حدود ۹۰ هزار تومان شد. البته اگر خریداران با بر ذائقه خود به سراغ سردست پاک کرده گوساله می‌رفتند، باید کمی کمتر از عدد اشاره شده برای خرید هر کیلوگرم هزینه می‌کردند.

این رقم اما در سال ۱۴۰۰ باز هم شیب صعودی در پیش گرفت و به حدود ۱۳۸ هزار تومان برای هر کیلوگرم رسید، رقمی که در مقایسه با سال ۱۳۸۰ حدود ۶۲ برابر شده بود. موضوعی که اما همچنان نبود نظارت‌ها بر عرضه و تقاضا موجب شد تا برای چندمین بار سهم گوشت قرمز از سفره بسیار از اقشار در کشور کم حتی حذف شود.

گرانی بیش از ۳۰۸ درصدی

اما اکنون بهای گوشت قرمز به چه میزان است؟ در این زمینه اگر بخواهیم به آنچه که به تازگی علیرضا پیمان‌ پاک، قائم مقام وزیر کشاورزی در امور تجارت و تنظیم بازار بیان کرده است، استناد کنیم، هر کیلوگرم گوشت قرمز بیش از ۶۰۰ هزار تومان بوده که البته در برخی از مناطق به  700 هزار تومان نیز می‌رسد و حکایت از گرانی بیش از ۳۰۸ درصدی این خوراکی دارد.

در آن سوی این آمارها نیز اگر بخواهیم نگاهی اجمالی به اعداد و ارقام موجود در نمودار مربوط به تقاضای گوشت قرمز داخلی داشته باشیم، آنچه که بازه زمانی میان سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۸ را در بر می‌گیرد، خواهیم دید، این عدد در محدوده ۳۰۰ تا ۴۸۰ هزار تن در نوسان بوده است و البته گفته می‌شود؛ در سال ۱۳۹۸ این رقم به تقاضای ۳۲۲هزار تنی رسید که به گواه آمارها کمترین مقدار تقاضای گوشت قرمز داخلی از سال ۱۳۷۴ به بعد بوده است.

در سال گذشته نیز مسئولان وزارت جهاد کشاورزی از این موضوع خبر دادند، این رقم برای گوشت گوسفندی کمتر از ۳۰۰ تن در روز است، چرا که طبق اظهارات آنان برنامه ریزی شده بود، تا پایان همان سال، میزان عرضه گوشت گوسفندی به ۳۰۰ تن در روز برسد و البته ۳۰ هزار تن گوشت منجمد برزیلی هم به کشور وارد شود.

کاهش ۲۹درصدی تولید در کشتارگاه‌های رسمی

در سال جاری نیز طبق آنچه که مرکز آمار کشور در گزارشی اعلام کرد، مهرماه گذشته ۳۸هزار و ۷۶۰ تن انواع گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور تولید و عرضه شده است رقمی که در مقایسه باز زمانی سال ماقبل خود ۲۹ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

طبق این گزارش اما گوشت گاو و گوساله با ۱۹هزار و ۶۵۶ تن، ۵۰٫۷ درصد از وزن کل گوشت قرمز عرضه شده را شامل می‌شود و در این میان گوشت گوسفند و بره با ۱۴هزار و ۷۳۱تن، بز و بزغاله با سه هزار و ۳۲۱ تن و دیگر انواع دام با ۱۰۵۲ تن، به ترتیب ۳۸ درصد، ۸٫۶ درصد و ۲٫۷ درصد از وزن کل گوشت قرمزی که راهی بازار می‌شود را در بر می‌گیرند.

گوشت قرمز از سفره چند درصد خانواده‌ها حذف شد؟

نتیجه این روند صعودی قیمت و شیب نزولی در سرانه مصرف چنین شده است که مرکز پژوهش‌‌های مجلس در گزارشی از این موضوع خبر داده است، در سال‌‌های اخیر میزان کالاها و اقلام با کیفیت مصرفی در سبد غذایی ایرانیان کاسته شده است.

این گزارش البته آنجا تامل برانگیزتر می‌شود که به این نکته اشاره کرده است، مردم برای تامین و دریافت کالری مورد نیاز به سراغ مواد غذایی رفته‌اند که کیفیت کمتری داشته و ارزان ‌تر است، آنچه کاهش مصرف گوشت قرمز نیز مصداق عینی برای آن است.

همچنین می‌توان به اظهار نظر جلال محمودزاده، عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس  دراواسط دی ماه گذشته اشاره داشت، مبنی براینکه گوشت قرمز از سفره ۳۵ درصد از خانواده‌های ایرانی حذف شده، آماری که در برخی از گزارش‌ها از جمله نتایج به دست آمده در یک پژوهش که از داده‌های بودجه خانوار مرکز آمار ایران بهره برده، ۵۸ درصد بوده است.

علاوه براین به این مقوله نیز پرداخته است که درصد خانوارهایی که به دلیل ناتوانی مالی مصرف گوشت قرمز را از برنامه‌های غذایی خود حذف کرده اند، به ‌طور میانگین از ۲۷ درصد در سال ۱۳۸۵ به ۵۸ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

همچنین در سال ۱۳۸۵، ۶۰ درصد از خانواده‌هایی که در دهک اول قرار داشتند گوشت قرمز نمی خوردند، اما در سال ۱۴۰۰ این عدد به ۸۰ درصد رسید، ضمن اینکه گرانی اقلام خوراکی نه تنها گوشت قرمز را از سفره این افراد و البته سایر دهک‌ها قلم گرفت، بلکه مواد خوراکی دیگر از جمله لبنیات نیز روند کاهشی را در پیش گرفت.

آنچه که دلیلی افزایش قیمت این خوراکی و کاهش توان مالی سرپرستان خانوار بوده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد اگر این روند مانند سال‌های اخیر ادامه داشته باشد و متولیان امر برای کاهش قیمت و قرار گرفتن هزینه خرید نه تنها گوشت قرمز بلکه دیگر کالاهای اساسی چاره اندیشی نکنند، در آینده ای نه چندان دور باید منتظر بروز بحران‌ها و چالش‌های فراوانی در سلامت، قوای فیزیکی و توانایی‌های ذهنی افراد باشیم چرا که کاهش یا حذف آن موجب می‌شود تا بدن در فراهم کردن ویتامین‌های گروه B  و به ویژه ویتامین B12، همچنین آهن و دیگر ریز مغذی‌ها دچار مشکل شده و به تبع این امر نیز سلامت افراد در معرض آسیب‌های جدی قرار گیرد.